مناهج

نظرسنجی سنن حوزوی

مناهج
نگرش ها و دغدغه های حوزه و روحانیت

طبقه بندی موضوعی

۳۳ مطلب با موضوع «شورای عالی» ثبت شده است

🌀 منشور شورای عالی

📝 سنجه‌ی توفیق و عدم توفیق شورای عالی حوزه‌های علمیه

🔸 تأسیس شورای عالی حوزه‌های علمیه با ابتکار عملی که جامعه مدرسین به خرج داد بنیان نهاده شد تا ظرفیت‌های عظیم حوزه‌های علمیه به بهره‌برداری مطلوب برسد و از بی‌نظمی پیش از آن خارج شود.

♨️ امام خامنه‌ای در همان زمان (۲۴ آبان ۱۳۷۱) با صدور پیامی، ضمن تقدیر از پایه‌گذاری این اقدام مبارک، موارد مهمی را متذکر شدند که حاکی از اولویت‌های اساسی پیش روی این شورا بود.

 

✅ از این پیام مهم تاریخی، به عنوان «منشور شورای عالی حوزه‌های علمیه» می‌توان یاد کرد که بررسی وضع موجود حوزه‌های علمیه با مطالبات سی ساله‌ی ولی فقیه آیت الله العظمی خامنه‌ای دام ظله، نشانگر کارنامه و میزان توفیق و عدم توفیق شورای عالی حوزه‌های علمیه است.

📋 بخشی از پیام امام خامنه‌ای:

«همین اندازه باید گفت که این اقدام (تأسیس شورای عالی)، قادر است گنجینه‌ی عظیم حوزه را به سطح شایسته‌ای از بهره‌دهی برای اسلام و مسلمین برساند که به تحقیق، چندین برابر بهره‌دهی کنونی آن (پیش از تأسیس شورای عالی) است... 

#شیرینی این اقدام، هنگامی به درستی چشیده می‌شود که تلخکامی ناشی از بهره‌گیری‌نشدن از همه‌ی ظرفیت این ذخیره‌ی الهی [در حوزه علمیه] در عین نیاز مبرمی که به آن هست، به درستی حس شده باشد، و چه بسیار بزرگان و پیشگامان و دلسوزانی که در این تلخکامی، زندگی را وداع گفتند.

📌 به مرور به بازخوانی بخش‌های مهم این پیام تاریخی (منشور شورای عالی) در مناهج می‌پردازیم...

  • صادقی

📝 پرونده ویژه مناهج

🖋 درآمد / علی مهدوی

🔸 آبان‌ماه ۱۳۷۱ بود که شورای عالی حوزه‌های علمیه با تأیید امام خامنه‌ای و مراجع عظام تقلید تأسیس شد. شورای عالی با ابتکار عمل جامعه مدرسین آغاز به کار کرد و قرار شد اعضای شورای عالی، از علماء‌ و مدرسین عالی‌‌مقام انتخاب شوند؛ برای سیاستگذاری، جهت‌دهی به اداره‌ی حوزه‌ی علمیه، و تعیین مدیر حوزه از علمای برجسته و انقلابی و بصیر.

🗓 و امروز دقیقا در سی‌امین سالگرد تأسیس شورای عالی حوزه‌های علمیه قرار داریم.

همانطور که پرداختن به یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم مهم است، سی‌امین سالگرد تأسیس شورای عالی نیز اهمیت دارد.

سیاستگذاری حدود یک‌سوم از یک قرنی که از بازتأسیس حوزه قم می‌گذرد در دستان شورای عالی بوده است. 

♨️ با توجه به نقاط قوت و مهم سی سال گذشته‌ی حوزه، بررسی کارنامه شورای عالی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

❇️ نقاط قوتی همچون:

➖ بیشترین جذب طلبه طی تاریخ حوزه‌های علمیه مربوط به سه دهه گذشته بوده است؛ با توجه به سیر نزولی کاهش جمعیت، شاید طی قرن آتی هم انبوه جذب گذشته تکرار نشود؛

➖ استعدادهای ویژه‌ی علمی، معنوی و انقلابی که طی این سی سال در اختیار حوزه‌های علمیه بوده‌اند؛

➖ بیشترین امکانات برای ساخت مدارس علمیه، در سراسر کشور؛

➖ بالاترین سطح ابتکار عمل برای سیاست‌گذاری و جهت‌دهی حوزه و روحانیت؛

➖ فقدان تهدیدهایی که در زمان طاغوت یا حتی جنگ تحمیلی متوجه حوزه و روحانیت بود.

🗂 پرونده جدید مناهج را دنبال کنید.

  • صادقی

📝 به درخواست سازمان تبلیغات!!

🔸 معاون نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح، پیرو نامه‌ی سازمان تبلیغات اسلامی که درخواست برگزاری دوره آموزش نظامی جدی و پر حجم را جهت طلاب وظیفه داشته، این مسئله را برای بررسی به معاون تربیت و آموزش ستاد کل اعلام کرده است.

📌 مناهج:

❓سؤال اینجاست موضوع دوره آموزشی طلاب وظیفه به سازمان تبلیغات چه ارتباطی دارد؟

آیا حوزه، مدیر و شورای عالی ندارد؟!

🔻 مخاطب سازمان تبلیغات، مبلغین هستند یا عموم طلاب؟ طبعا برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری سازمان تبلیغات باید برای مخاطبین آن سازمان (مبلغین)، باشد؛ نه عموم طلاب.

🔻 چرا سازمان تبلیغات در مورد سربازی طلاب، مستقیما با نیروهای مسلح مکاتبه کرده است؟ چرا لااقل نظر مشورتی به مدیریت حوزه ندادند و از مدیر حوزه (رعایت سلسله مراتب) نخواستند چنین مکاتبه‌ای با نیروهای مسلح داشته باشند؟!

🔻 #هزینه_سنگین دو هفته دوره آموزشی برای طلاب «شش میلیون و هفتصد و پنجاه هزار تومان» بود، آیا با افزایش مدت دوره آموزشی این هزینه دو برابر نخواهد شد؟ آیا سازمان تبلیغات قرار است این هزینه‌ی احتمالی و تحمیلی را جبران کند؟

🔻 این اقدام از سوی سازمانی که زحمات بسیاری برای مبلغین کشیده است، بسیار عجیب و بعید بود.

🔹 لازم است سازمان تبلیغات در این زمینه اگر توضیحی دارد ارائه کند.

  • صادقی

 

⛔️ آینده‌ای که محقق شد، اما مطالبات برآورده نشد!

🎥 امام حوزه

🔸 ما با این دردسرهایی که ملاحظه می‌کنید، ایستاده‌ایم برای اینکه آن آینده را، امروز تأمین کنیم؛ اگر نکنیم، اثر سوء این عمل ما آن روز خواهد بود. ما مسئول خواهیم بود.

باید این فکر را در حوزه نهادینه کنید. 

♨️ هم مدیران حوزه، هم #شورای_عالی حوزه، هم بزرگان حوزه، هم حضرات مراجع باید این را بدانند و به این توجه کنند که ما امروز باید به فکر حوزه‌ی قم یا اصفهان یا مشهد یا بقیه‌ی شهرها در بیست، سی سال آینده باشیم. 

سی سال آینده یعنی چه؟ یعنی دنیایی که احتمالاً هیچ شباهتی با امروز ندارد...

🔻 آن روز ای بسا صاحبان افکار گوناگون، مکاتب گوناگون، نحله‌های منحرف، صاحبان اغراض فاسده بتوانند خیلی آسان فرزندان شما را در خانه‌هایتان در مشت بگیرند، در تصرف بگیرند؛ شما هم هیچ کار نتوانید بکنید. فکر آن روز را حوزه‌ی علمیه باید بکند. مسئول، حوزه‌ی علمیه است.

✅ مسئول دینداری مردم، روحانیت است.

روحانیت هم مولود و ساخته‌ی دست حوزه‌ی علمیه است. با این نگاه مسئولیت را بسنجید؛

✅ این جوری توزین بکنیم مسئولیت را، تا بفهمیم بر دوش ما، بار سنگینی که هست، چیست.

  • صادقی

📝 برنامه نهاد حوزه برای دینداری نسل جدید چیست؟

🔸 کسی نمی‌تواند ادعا کند نسل جدید نسلی تباه و بی‌دین است؛ چراکه شواهد استعداد و انگیزه دینداری در این نسل کم نیست.

اما می‌توان ادعا کرد نهاد حوزه بما هو حوزه، که مسؤولیت مستقیم دینداری مردم خصوصا نسل جدید را برعهده دارد، آنگونه که باید برنامه‌ریزی و اقدام لازم را نداشته است.

برای مثال امام خامنه‌ای در موضوع دفاع مقدس و روایت آن برای نسل جدید فرمودند:

«آن وقتی احساس رضایت کنید که ببینید نوجوان دبیرستانی شما، جوان دانشجوی شما با همان چشم به دفاع مقدّس نگاه میکند که شما نگاه میکنید و همان برداشت را از دفاع مقدّس و از حوادثی که در پی دفاع مقدّس پیش آمده دارد. اگر چنانچه این [طور] شد، موفّقیّت در آینده در میدانهای گوناگون حتمی است؛ کما اینکه ما تا حالا هم موارد مختلفِ روایتهای درست و تأثیر آن را دیده‌ایم...» ۲۰ شهریور ۱۴۰۱

همچنین فرموده ایشان در ابعاد مختلف دینی اعم از اعتقادی، اخلاقی و ... صادق است؛ که اینها از وظایف مسلّم حوزه‌های علمیه است.

🔻🔻🔻🔻🔻

🔻 توصیف یک دهه هشتادی

متن ذیل نوشته یک جوان دهه هشتادی است در توصیف خود و فضای پیرامونش، گرچه شمولیت در مورد همه دهه هشتادی‌ها ندارد؛ اما در مورد تعداد قابل توجهی از این نسل واقعیت دارد:

«بنده یک دهه هشتادی متولد ۸۲ هستم.

رفیق آشوبگر دارم (دیشب پیشش بودم)؛

رفیق معترض هم دارم (تقریبا کسی نیست که معترض نباشه از جمله خودم)؛

رفیق بسیجی دارم؛

رفیق دانشجوی اطلاعات و امنیت دارم (سپاه و وزارت هر دو)؛

رفیق مخالف نظام و موافق نظام دارم و از قضا توی جمع‌های مختلف که زمین تا آسمون با هم فاصله اعتقادی دارن هستم.

به‌جای اینکه در مورد دهه هشتادیا نظر بدین حرفاشونو بشنوید.

حرف یه جوون توی سن من چی می‌تونه باشه؟

شاید باورتون نشه ولی اولیش سرگرمیه!

ما جوونیمونو توی فجازی زندگی کردیم

با پابجی و کالاف دیوتی و PS4 و PS بزرگ شدیم؛ نه؛ باهاشون زندگی کردیم؛ توش هویت پیدا کردیم. از کلش اف کلنز خلاقیت و درس استراتژی گرفتیم. با انواع سلاح‌ها و شیوه‌های پیروزی و گذران مرحله در انواع گیم‌ها آشنا شدیم و سعی کردیم به روش‌های مختلف یه مرحله سخت از یه بازی سخت رو بگذرونیم

بازی‌هایی که آدم کشی روال ترین بخشش هست!

اما دهه هشتادیا بزرگ شدن؛ قد کشیدن؛ الان دانشگاه میرن؛ سر کار میرن؛ ولی با یه چیزی مواجهن؛ تفاوت عظیم با نسل قبل و قبل‌تر خودشون. با چاله عظیم نداشتن هیجان و سرگرمی در زندگی واقعی و در مقابلش تصویرسازی و رؤیاپردازی شدید مجازی از یه زندگی پر از هیجان. 

توی فجازی هویت پیدا کردیم و اکانت اینستا و توییترمون شد همه رسمیتمون.

حالا اما جامعه به ما به چشم بچه نگاه می‌کنه؛ بچه بی‌تربیت!

میفرمایید تقصیر خانوادشه شده آشوبگر.

عه! واقعا؟ یعنی الان دنبال مقصریم؟ بیخیال! بنظرم بحث قصور رو پیش نکشیم چون سفره این دل اگر باز بشه حرف‌هایی زده میشه که شاید حتی به بلاک شدن و بن شدن بنده منتهی بشه!

نسل من چیزی از انقلاب به دستش نرسید.

زمان جنگ هشت ساله امام خمینی بحرانی‌ترین وضعیت ممکن رو سپرد به کسی همسن من، الان دسته بیل هم به بنده نمیدن!

درس بخون درس بخون!

جدا؟ ما برخلاف نسل قبل خودمون عاقلیم و ترسی از قضاوت جامعه نداریم.

درس بخونیم؟ جدا؟ چی بخونیم؟ چی بخونیم که توی این کشور بها داشته باشه؟

طولانیش نکنم؛ 

♨️ این نسلی که #کف_خیابونه نه چیزی از انقلاب به دستش رسیده و نه مفاهیم عمیق دینی و ارزش‌های اصیل انسانی.

از #حجاب هیچی نمیدونه؛ با مفهوم عفاف آشنایی نداره؛ سود و ضررشو نمیدونه.

از صبح تا شب با سینما و سریال و رسانه تو گوشش کردن حجاب اجباری. 

از صبح تا شب با مستندسازی و شبهه‌اندازی تو منوتو اصالت انقلابشو ازش گرفتن و سال ۵۷ رو اوج جهالت مردم نشون دادن.

برخلاف جمهوری اسلامی جهودای بیشرف هزارتا برنامه براش پیاده کردن.

سلبریتی‌ش دعوتش کرده به گل و وید کشیدن

تفاوت جنسیتی رو هم فراموش کردن و شدن اکیپ‌های دوستانه دختر و پسر بدون ذره‌ای مخفی کاری و علنی.

یه سر به پارک‌ها و کافه‌ها بزنید متوجه خواهید شد.

اینایی که کف خیابونن یه شبه به خیابون کشیده نشدن.

فضا یه کاری باهاش کرده که درگیری با پلیس براش تفریح محسوب بشه؛ هیجان داره؛ کیف میکنه.

از جهالتش گفتم تا هیجانش.

قصه حجاب و گشت ارشاد بالاخره تموم می‌شه اما درد بی برنامگی سیستم برا نسل پیشران کشور همچنان بدون ذره‌ای توجه باقی می‌مونه و صداش چند ماه دیگه با یه قصه دیگه شنیده خواهد شد.

اگر دستتون رسید درد دلای صادقانه بنده رو به نیابت از نسل چهارم انقلاب به اهلش برسونید.

برا ظهور امام زمانمون تا آخرش پای جمهوری اسلامی هستیم و بالاخره به هر زوری شده علم رو به صاحبش می‌رسونیم.»

  • صادقی

📝 کم‌کاری حوزه‌های علمیه برای هدایت و دینداری نسل جدید

🖋 علی مهدوی

🔸 «روحانیت عامل دینداری مردم است.» این نکته‌ی بسیار مهم، بیان صریح امام خامنه‌ای است.

⁉️ کشور آذربایجان با وجود اینکه سهم پیروان تشیع از جمعیت آن کشور ۸۵ درصد است؛ اما بسیاری از مظاهر اسلام و ایمان در کشور آذربایجان در حال از بین رفتن است؛ چرا؟ 

چون اولا نظام اسلامی در آنجا برقرار نیست؛ ثانیا وقتی نظام اسلامی برقرار نباشد، روحانیت و مسئولین دینداری مردم، امکان تنفس و زیست اجتماعی ندارند؛ تا جایی که حتی نشر و توزیع رساله‌ی توضیح المسائل در کشور آذربایجان #جرم محسوب می‌شود؛ چه رسد به دیگر اقدامات اسلامی، نظیر مراعات حجاب در ادارات و برگزاری مراسمات عزاداری و ....

✅ پس برای تحقق دینداری به هردو رکن نیاز است:

1⃣ حاکمیت نظام اسلامی؛

2⃣ بیداری و جهاد مستمر روحانیت برای ارتقای نرم‌افزار دینداری مردم.

✅ امروز به برکت انقلاب حضرت روح الله قدس سره و استقرار نظام اسلامی، عمق دینداری مردم نسبت به قبل از انقلاب، رشد چشمگیری داشته است و دیدبان/رهبر انقلاب بارها به این موضوع پرداخته‌اند.

♨️ اما روی سخن این هشدار ناصحانه، با عموم روحانیت و بالاخص با ارکان مدیریتی حوزه‌های علمیه (شورای عالی و مدیریت حوزه) است.

🔹 وقتی مسؤول مستقیم دینداری مردم، روحانیت باشد و شدت و ضعف ایمان مردم به قوت و ضعف حوزه‌های علمیه گره خورده باشد، این یعنی حوزه‌های علمیه، اگر سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مستمر برای نفوذ ایمان در قلوب و جان آحاد مردم جامعه نداشته باشند و با روزمرگی و غفلت از تکلیفی که بر دوش دارند مواجه شوند، زنگ‌های خطر به صدا در می‌آید.

🔹 همگان اذعان دارند که دغدغه برای دینداری نسل جدید در اولویت بالاتری قرار دارد.

🔹 برخلاف سیاه‌نمایی‌ها و پمپاژ یأس و ناامیدی درباره نسل جدید (مخصوصا دهه هشتادی‌ها)، اما در صحنه‌های میدانی می‌بینیم بیشترین استعداد و انگیزه در همین نسل برای بروز دینداری موج می‌زند.

شاهد آن، حرکت عظیم اربعین، سیل تقاضا برای اعزام به عنوان رزمنده‌ی مدافع حرم، حرکت خودجوش ملی و بین المللی سلام فرمانده در سراسر کشور، حضور چشمگیر در مراسمات اعتکاف و گروه‌های جهادی سیل و زلزله و ... است.

⁉️ اما این پتانسیل عظیم و مستعد که آماده تبدیل به بهترین فرصتهاست، چه مقدار مورد توجه حوزه‌های علمیه بوده و چه میزان از ظرفیت آن بهره‌برداری شده است؟

🔹 وقتی به واقعیت موجود نگاه می‌کنیم بیشتر بروزات معنوی در نسل جدید ثمره‌ی ضرب دست با کفایت امام راحل، روشنگری‌های امام خامنه‌ای، تبلیغ‌های جهادی و خودجوش مبلغین موفق و بصورت کلی ریلی است که جمهوری اسلامی تا امروز بنا نهاده است و کمتر نهاد حوزه بما هو نهاد حوزه، به صورت آگاهانه و مدبرانه برای هدایت نسل جدید، برنامه ریخته و مدل‌سازی هماهنگ کرده است!

⁉️ آیا حوزه نباید برای تربیت و هدایت نسل جدید، شبانه‌روز خون دل بخورد؟ 

آیا حواسمان هست که دشمن بیشترین فشار جنگ روانی را متوجه همین نسل کرده است و اغتشاشات اخیر نشان داد که دشمن می‌خواهد بیشترین سیاهی لشکر خود را از این طیف صید کند؟ 

🔻 اگر واقعا شورای عالی و مدیریت حوزه، برای این موضوع دغدغه دارند، باید در برنامه آموزشی و هدف‌گذاری برای تربیت #طلاب_جامع، هویدا شود.

چطور و با چه ابزار و به کمک کدام «نیروی انسانی متخصص» می‌توانیم نسل جدید را تربیت کنیم؟ آیا با طلابی که عموما حتی الفبای ارتباط‌گیری با نسل جدید را نمی‌دانند، می‌توانیم؟!

♨️ هرچند زمان زیادی را از دست داده‌ایم، اما اگر همین امروز #بیدار نشویم، فردا و فرداها هیچ راهی برای جبران نداریم.

♨️ یادمان باشد در برابر خدا و امام زمان ارواحنا فداه و خون شهدا مسؤولیم. 

مسؤولیت ما هم دینداری مردم است.

  • صادقی

🔸 اعضای شورای عالی مورخ ۶ شهریور ماه، آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری را به عنوان دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه، آیت الله جواد مروی به عنوان دبیر دوم این شورا و آیت الله علیرضا اعرافی به عنوان مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، را به مدت دو سال دیگر انتخاب کردند.

‼️ در این جلسه همچنین حجت الاسلام و المسلمین حسین رحیمیان به عنوان مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه‌های علمیه، به مدت دو سال دیگر انتخاب شد.

🔹 شایان ذکر است آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری از سال ۹۷ عهده‌دار دبیری شورای عالی حوزه‌های علمیه می‌باشد و آیت الله اعرافی نیز از سال ۹۵ مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور را برعهده دارد.

📌 به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شورای عالی حوزه‌های علمیه، بنا به تصریح ماده ۹ آیین نامه داخلی آن شورا، دبیر اول و دوم این نهاد عالی حوزوی هر دو سال یک بار، به واسطه رأی مستقیم اعضای شورای هفت نفره آن، انتخاب می‌شوند. همچنین به تصریح ماده ۲۵ آیین نامه مذکور، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور نیز، برای بازه زمانی دو ساله، توسط اعضای این شورا انتخاب می‌شود.

  • صادقی

رستم نژاد، معاون آموزش حوزه های علمیه

رستم نژاد

حوزه/ حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد گفت: طرح اصلاح «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، تاکنون ده ها و صدها جلسه کارشناسی را در چارچوب رهنمودهای مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب دام عزه و استفاده از آراء و نظرات کارشناسان، اساتید و فضلا، به خود اختصاص داده است.

حجت الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به طرح اصلاح «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، اشاره کرد و گفت: این طرح  از سال ۹۴ با نگاه اصلاحی و رفع مشکلات آموزشی، و با ابتناء بر حفظ اصالت های حوزه و تحفظ بر سنت های اصیل آن، مورد عنایت خاص اعضای محترم شورای عالی و مدیریت حوزه های علمیه قرار گرفت و از آن تاریخ تاکنون ده ها و صدها جلسه کارشناسی را در چارچوب رهنمودهای مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب و استفاده از آراء و نظرات کارشناسان، اساتید و فضلاء، به خود اختصاص داده است.

وی افزود: در این طرح محورهایی از جمله مقاطع آموزشی و طول سنوات تحصیلی هر مقطع؛ تقویم تحصیلی و ساعات درسی در هر روز؛ عناوین درسی و محدوده های درسی هر منبع؛ منابع جدید و بدیل برای منابع موجود، مورد اهتمام قرار گرفت و متناسب با هر محور، وضعیت موجود به صورت دقیق بررسی و ارزیابی شده است و سپس با حفظ اصول و ملاکات کلی تعیین شده از سوی شورای عالی، پیشنهاداتی ارائه شد.

معاون آموزش حوزه های علمیه ادامه داد: در این طرح تعداد زیادی از اساتید و مدیران در قالب کارگروه ها و کمیته های تخصصی مشغول به فعالیت بودند و در نهایت در یک بسته تفصیلی، اصلاحیه «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه» به شورای عالی پیشنهاد شد. البته در ادامه همین مسیر، طرحی جامع با عنوان «نظام جامع آموزشی حوزه های علمیه» در حال تدوین و نگارش است که متعاقباً در این خصوص اطلاع رسانی خواهد شد. این اصلاحیه نیز خودش بخش مهمی از آن طرح کلان است.

وی بیان داشت: بر همین اساس شورای عالی حوزه های علمیه نیز در طی چندین جلسه، این طرح را بررسی و در قالب مصوباتی، جهت اجرا به مرکز مدیریت حوزه های علمیه ابلاغ نموده است؛

در ادامه ابتداء به مشکلات برنامه موجود اشاره شده، سپس به بخش هایی از ویژگی ها، اهداف و امتیازات و اصول حاکمی که در این طرح مدنظر بوده است، اشاره می شود:

 حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد به برخی مشکلات برنامه موجود اشاره کرد و گفت: ناهمگونی و تفاوت در برنامه درسی سطوح عالی در قم و شهرستان ها وجود داشت. برای مثال ارائه درس اصول فقه سطح دو با منبع واحد (کتاب رسائل) در قم در ۱۰ عنوان و ارائه همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۶عنوان از جمله این هاست. درس اصول فقه سطح سه با منبع واحد (کتاب کفایه الاصول) در قم در ۸  عنوان درسی و همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۶ عنوان ارائه می‌شود و درس فقه سطح دو و سه با منبع واحد (کتاب مکاسب) در قم در ۱۴ عنوان درسی و همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۱۲ عنوان ارائه می‌شود. اینها بخشی از این ناهماهنگی و تفاوت ها است.

وی به ناهمگونی و تفاوت ایام تحصیلی در قم و شهرستان ها اشاره کرد و افزود: سال تحصیلی در  قم حدوداً ۱۲۰ روز درسی، با تقریبا روزی ۵ ساعت درس،  برنامه ریزی می شود؛ در حالیکه سال تحصیلی در شهرستان ها غالبا بیش از ۱۶۰ روز درسی با روزی ۴ ساعت درس، برنامه ریزی می‌شود.

یکی از مهمترین نتایج ساختار و برنامه درسی فعلی، نخواندن قسمت های مهمی از منابع درسی بود. هم به لحاظ زمانی این کار ممکن نبود و هم تعداد زیاد دروس باعث شده بود، کیفیت ارائه دروس هم به شکل محسوسی پایین باشد.

معاون آموزش حوزه های علمیه  نامتوازن بودن سنوات تحصیلی سطوح عالی در کل کشور را مورد توجه قرار داد و بیان کرد: سنوات تحصیلی در سطوح عالی در کل کشور تا یکی دو سال پیش، بدین صورت بود که سطح دو در ۳ سال ، در پایه های ۷ الی ۹ و سطح سه تنها در یک سال (پایه دهم) برنامه ریزی شده بود. البته این مسئله در قالب مصوبه ۱۴۵۳ شورای عالی، مرتفع گردید و مقرر شده است که سطح دو در دو سال (پایه های ۷ و ۸) و سطح سه نیز در دو سال (پایه های ۹ و ۱۰) طراحی و اجرا شود و بیش از یک سال است که این مصوبه اجرایی شده است.

وی به حاشیه درآمدن دروس غیرفقهی و اصولی اشاره کرد و گفت: به دلیل پر شدن تمام ساعات آموزشی روزانه با دروس فقه و أصول (روزی حدوداً ۵-۴ ساعت) دیگر جائی برای ارائه سایر دروس، مانند: علوم عقلی، کلام، تفسیر و ... نیست و غالباً طلاب به همین جهت، از شرکت در سایر دروس خودداری می کنند. با اینکه این دروس ، از مهمترین دروس است که طلاب در این زمان بخصوص، به عنوان پشتوانه های علمی بدان نیاز داشته و دارند.

 

 حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد اظهار داشت: مشکل دیگر آنکه طلاب سایر رشته ها، علاوه بر دروس تخصصی خودشان، ملزم هستند مانند عموم طلاب، همه دروس حوزوی عمومی را نیز بگذرانند ، ایشان عملاً بارهای مضاعفی را به دوش می کشند و در نتیجه نه در دروس عمومی و نه در دروس تخصصی به آن سطحی از موفقیت که توقع می رفت معمولا نائل نمی شوند.

وی تحفظ بر دوره ده ساله تحصیل و مقاطع آن؛ اهتمام ویژه نسبت به تأمین حدنصاب علمیت حوزه به ویژه در عرصه های فقه و اصول؛ توجه به تنوع رویکردها، گرایش ها، نیازها، توانائی ها و استعدادهای تحصیلی و آموزشی در دروس فقهی و اصولی و سایر رشته ها؛ ایجاد فرصت برای بازگشت به سنت های اصیل آموزشی حوزه با متناسب سازی ساعات اختصاص یافته در هر روز، جهت عمیق خوانی، پیش مطالعه، مطالعه، مباحثه و تقریر نویسی؛ حفظ داشته های اصیل سنّتی همراه با ایجاد پیوند آن با متون جدید آموزشی؛ ایجاد بستر مناسب برای آشنایی طلاب با آراء متأخر از مرحوم شیخ (ره) و مرحوم آخوند (ره) در اصول؛ قابلیت ارتقاء و تکمیل طرح را از دیگر مزایا، ویژگی ها و ملاحظات و نتائج مورد انتظار طرح دانست و یادآور شد: این طرح  مطابق مصوبه شورای عالی پس از یک دوره اجرا در حوزه های کشور ، باز خوردگیری شده، نقاط قابل ترمیم و تکمیل آن نیز ، جهت تصمیم گیری نهایی  به شورای عالی تقدیم می گردد.

ایشان برنامه جدید سطوح عالی را نیز به صورت تفصیلی تشریح کردند:

·        طلاب به دو گروه کلی «طلاب شاغل در رشته های فقهی و اصولی» که شامل طلاب آزاد قم، طلاب مراکز فقهی و مدارس عالی حوزوی خواهند بود و گروه دوم «طلاب شاغل به تحصیل در رشته های غیرفقهی» هستند که مشخصاً طلاب رشته های تخصصی مانند تفسیر و کلام و حقوق و تبلیغ و ... خواهند بود.

برای گروه طلاب رشته های فقهی در سطح دو، مجموعاً ۶ درس فقه و ۶ درس اصول دیده شده است و از این حیث تغییری در برنامه درسی ایجاد نشده است. کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه آنها در نظر گرفته شده است و برای دروس اصول نیز علاوه بر کتاب رسائل مرحوم شیخ اعظم رحمه الله علیه، کتاب الفائق نیز ارائه خواهد شد که چگونگی چینش دروس در جداول درسی آن آمده است. البته بخشهایی از کتاب های رسائل و الفائق بدیل خواهند بود.

برای همین گروه از طلاب در سطح سه نیز مجموعاً ۶ درس فقه و ۶ درس اصول دیده شده است باز هم تغییری در تعداد دروس داده نشده است. البته در این مقطع علاوه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه، کتاب های دیگری مانند «الشخص الاعتباری» که توسط دفتر فقه معاصر حوزه تدوین شده است، «اساس الحکومه» و «ولایة الامر» آیت الله سید کاظم حائری و «بحوث فقهیه» مرحوم آیت الله شیخ حسین حلّی رحمه الله آنها در نظر گرفته شده است. این کتاب ها نیز به صورت بدیل خواهد بود.

در دروس اصول فقه این مقطع نیز علاوه بر کتاب «کفایة الاصول»، حلقه ثالثه از مجموعه «دروس فی علم الأصول» شهید صدر رحمه الله علیه به عنوان بدیل ارائه می شود.

 

·        گروه دوم طلاب، یعنی طلاب رشته های غیرفقهی در سطح دو، مجموعاً ۴ درس فقه و ۴ درس اصول دیده شده است. کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه آنها در نظر گرفته شده است و برای دروس اصول نیز علاوه بر کتاب رسائل مرحوم شیخ اعظم رحمه الله علیه، کتاب الفائق نیز ارائه خواهد شد که عرض بخش هایی از آنها بدیل هم می باشد. چگونگی چینش دروس در جداول درسی آن آمده است.

برای همین گروه از طلاب در سطح سه نیز مجموعاً ۴ درس فقه و ۵ درس اصول دیده شده است. البته در این مقطع علاوه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه، کتاب های دیگری مانند «الشخص الاعتباری» که توسط دفتر فقه معاصر حوزه تدوین شده است، «اساس الحکومه» و «ولایة الامر» آیت الله سید کاظم حائری و «بحوث فقهیه» مرحوم آیت الله شیخ حسین حلّی رحمه الله آنها در نظر گرفته شده است. بدیل بودن این منابع نیز مانند گروه طلاب رشته های تخصصی است.

در دروس اصول فقه این مقطع نیز علاوه بر کتاب «کفایة الاصول»، حلقه ثالثه از مجموعه «دروس فی علم الأصول» شهید صدر رحمه الله علیه به عنوان بدیل ارائه می شود.

جدول تفصیلی مربوط به برنامه درسی جدید سطوح عالی حوزه های علمیه، به همراه منابع آن به پیوست همین خبر ارائه شده است.

همچنین مباحثی از کتاب های رسائل و مکاسب که در امتحانات نمی آید (محدوده های مطالعاتی کتاب های رسائل و مکاسب) نیز، در پیوست دیگری در همین خبر آمده است.

پیوست شماره ۱ - جدول دروس سطوح عالی همراه با محدوده و ساعات درسی آن

پیوست شماره ۲ -  محدوده های مطالعاتی از کتاب های رسائل و مکاسب

  • علی مهدوی

📝 مشکل معیشت باعث فاصله گرفتن افراد مستعد از مجموعه‌های علمی می‌شود

👤 آیت‌الله‌العظمی شبیری:

🔹 یکی از موضوعاتی که مانع استفاده جامعه از وجود #نخبگان علمی می‌شود مشکل اقتصادی و معیشتی است.

مشکل #معیشت باعث فاصله گرفتن افراد مستعد از مجموعه‌های علمی می‌شود. 

♨️ چقدر باید این حوزه تلاش کند تا بتواند استعدادی را جذب کند؟ اما وقتی که نتواند این استعداد را حفظ کند خسارت بزرگی است.

❇️ یکی از موضوعات مهمی که در حوزه علمیه باید مورد توجه قرار گیرد #درس_اخلاق است. 

افراد صاحب قدرت و منصب به موعظه نیاز بیشتری دارند. 

🔹 موقعی که مرجعیت میرزای شیرازی عظمت پیدا کرد و تقریباً منحصر به فرد شد، در جلسه‌ای که سلام و صلوات خیلی زیاد بود، بعد از رفتن افراد، آخوند ملا فتحعلی سلطان آبادی [که اهل کرامت و معنویت بود] می‏ آمد و میرزا را موعظه می‌کرد تا سمّ دنیوی این سلام و صلواتها گرفته شود. 

🔻 در هرکجا سلام و صلوات در اطراف انسان زیاد شود، انسان در معرض خطر بیشتری قرار می گیرد.

🔹 درس‌های اخلاق حوزه باید محل بیان آموزه‌های اهل بیت علیهم‌السلام باشد. این آموزه‌ها مطابق با فطرت انسانی است و لذا نسبت به آن پذیرش وجود دارد. اگر درسهای اخلاق بر این اساس بیان شود، تأثیر خود را خواهد داشت.

hawzahnews.com/xbGyC

  • صادقی

📝 رکن حوزه فقط فقه و اصول است

👤 آیت الله جوادی آملی

🔸 ضرورت حضور قرآن در جامعه از راه حوزه باید باشد. حوزه هم علوم فراوانی دارد منتها آنها #جنبی هستند؛ 

ولی رکن اساسی [حوزه] فقه و اصول است. علوم اصلی و عنصر اصلی و رگ حیات حوزه همان فقه و اصول است. 

🔻 اجتهاد در اصول بدون قرآن

اصول از اول تا آخر هیچ ارتباطی با قرآن ندارد. ممکن است کسی در تمام مدت عمر اصلاً قرآن را ندیده باشد و در اصول مجتهد باشد. شما این جلد اول کفایه را ده بار تدریس بفرمایید، یک آیه ندارد که مثلاً مطلبی باشد که فنی به آیه تمسک بکند!  

اما جلد دوم کفایه دو تا آیه است، همه، بدون استثنا -همه محققین- میگویند که این را ما «تشحیذاً للأذهان» میآوریم وگرنه دلیل حجیت خبر واحد، نه آیه «نبأ» است نه آیه «نفر» این همه هشت میلیارد [جمعیت زمین] که به خبر واحد عمل میکنند که آیه «نبأ» ندارند آیه «نفر» ندارند، این بنای عقلاء است و موثّقی خبری آورد به آن عمل میکنند، ما هم همین هستیم، انبیاء هم همینطور بودند، اولیاء هم همینطور بودند، ائمه هم همین روش را داشتند، من که یادم نیست یک محقق اصولی به آیه «نبأ» یا «نفر» تمسک بکند هر کس نقل کرد برای اشکال و «تشحیذاً للأذهان» است.

پس جلد اول و جلد دوم کفایه را دهها بار شما تدریس بکنید یک آیه در آن نیست که علم اصول به آیه تکیه کند، هیچ! این یک عنصر اصلی حوزه است. 

⚠️ در فقه آیات هست اما...

فقه چرا، آیات هست، اما اگر هم آیات در یک مسئله‌ای باشد یا مطلق است یا عام، مخصصاتش مقیداتش به وسیله روایات بیان شده است، مثلاً شما اول تا آخر فقه را که تدریس کردید و می‌کنید، ببینید کجا فقط به یک آیه تمسک کرده باشد! اگر هم باشد گاهی برای تأیید است، چون اگر باشد به نحو اطلاق است یا به نحو عموم است که همان اطلاق و عموم به اضافه مقیدات و مخصصات در روایات ما فراوان است.

♨️ حوزه هیچ کاری با قرآن ندارد!

بنابراین حوزه یعنی حوزه! هیچ یعنی هیچ! کاری با قرآن ندارد و اگر قرآن را ما در بالای سر نگذاریم و به حوزه نیاوریم و در زیر چتر قرآن نباشیم، آن هدف والایی که قرآن دارد حاصل نمیشود. 

این [قرآن] نیامد بگوید که ما فقط آمدیم زندگی را به شما یاد بدهیم که بعد بیایید بهشت! اینها سرجایش محفوظ است اینها را گفته است، گفته ما آمدیم شما را زنده بکنیم، این زندگی چیست؟ ﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ﴾ این چه حیاتی است؟ به مردم زنده خطاب میکند، به متمدّنان آن روز هم خطاب میکند.

پس معلوم میشود که زندگی دیگری است، حیات دیگری است، یک نحو زندگی است یک نحو جامعه زنده است، یک نحو اقتصاد زنده است، یک نحو ملت زنده است، یک نحو امت زنده است که قرآن دوست دارد.  

✅ بنابراین الا و لابد حوزه باید در خدمت قرآن باشد: یا تفسیر ترتیبی، یا تفسیر موضوعی، یا «علوم القرآن» یا امثال ذلک که بالاخره مشخص بشود این برای ما آمده است.

📗 مباحث علوم القرآن جلسه اول

📅 ۱۱ اسفند ۱۴۰۰

📌 مناهج:

آیا وقت آن نرسیده که در کنار فقه و اصول، رکن دیگری به علوم اصلی حوزه‌های علمیه افزوده گردد؟

امیدواریم شورای عالی برای این مهم تدبیری بیندیشند.

  • صادقی