مناهج

نظرسنجی سنن حوزوی

مناهج
نگرش ها و دغدغه های حوزه و روحانیت

طبقه بندی موضوعی

۱۲ مطلب با موضوع «مرکز مدیریت» ثبت شده است

👤 استاد حسینی بوشهری در دیدار جمعی از مدیران ارشد وزارت دفاع:

🔸 رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: امروز شعار ارزشمند «ما می‌توانیم»، در نیروهای مسلح، با فرماندهی رهبر معظم انقلاب -مدظله العالی-، جامه عمل پوشیده است.

♨️ و نشان دهنده آن است که اگر در جایی نتوانسته‌ایم به اهداف خود دست پیدا کنیم، مدیران و مسئولان آن عرصه نتوانسته‌اند به خوبی از ظرفیت‌های لازم استفاده کنند.

🌐 مشروح خبر: اینجا

📌 حوزه توییت:

فرماندهی رهبر انقلاب و عمل به دستورات ایشان در صنایع نظامی اینطور پیشرفت ایجاد کرده (با اینکه ایشان نظامی نیستند) ببینید عمل به دستورات ایشان در حوزه و روحانیت چه پیشرفتی ایجاد می‌کند (چون خود ایشان روحانی هستند!)

📌 مناهج:

امروز برای بدنه حوزه‌های علمیه اعم از طلاب و اساتید، این سؤال وجود دارد که اگر شورای عالی و مدیر حوزه‌ اعتقاد به رهبری دارند؛ چرا عامل به مطالبات امام حوزه نیستند؟!

این حجم از بی‌اعتنایی به مسائل ضروری و تحولی که رهبر معظم انقلاب بارها به آن اشاره کرده‌اند برای بدنه حوزه قابل هضم نیست؛ نظیر نجات حوزه از عقبگرد دانشگاهی‌شدن، احیای سنن حوزوی، احیای اجازه اجتهاد و القاب اصیل حوزوی، برنامه‌ریزی آموزشی و مهارتی طبق تنوع استعدادی و نیازهای جامعه و نظام و ....

  • صادقی

🔸فرهنگ و سنت‌های گذشته حوزه حفظ شود.

🔹 برای تربیت مبلغ باید کوشش‌های بسیاری انجام شود تا بتوانیم در عرصه ملی و بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشیم. 

🔹 یکی از محاسن حوزه نسبت به دانشگاه در گذشته انتخابی بودن اساتید بوده است.

🔹 حوزه در دوران بعد از انقلاب اسلامی پیشرفت‌های بسیاری داشته است.

 🔺 شیوه امتحانات باید تغییر کند، امتحان ما باید امتحان قوه باشد نه سنجش حافظه.

ارزیابی طلبه با امتحان کتبی و شفاهی محقق می‌شود نه با امتحان‌های تستی

🔻 تعبیرهایی که در حوزه بکار می‌رود همان حجت الاسلام، آیت الله و ... است و نباید از کلمات خارج در این راستا استفاده شود.

hawzahnews.com/xcgVp

📌 مناهج:

پیشتر درباره عناوین و القاب اصیل حوزوی و لزوم قاعده‌مندشدن آن و همچنین لزوم پرهیز از عناوین دانشگاهی برای روحانیت سخن گفتیم؛ اما علی‌رغم مطالبه و تأکید رهبری و مراجع، اتفاق مبارکی در این زمینه از سوی شورای عالی و مرکز مدیریت رقم نخورد.

  • صادقی

🖋 هادی مصری‌پور

🔸 این روزها که بحث‌های مربوط به پذیرش و #جذب_حوزه داغ است به نظرم رسید نکاتی را برای افرادی که می‌خواهند وارد حوزه شوند بیان کنم:

✅ حوزه علمیه یکی از بهترین پایگاه‌ها برای خدمت به دین، امام زمان، نظام اسلامی و مردم است؛

اما کسی می‌تواند وارد این عرصه شود که استعدادها و توانمندی آن را داشته باشد.

🔻 سوای نکته فوق، دو مانع بزرگ عموما بر سر راه طلبگی وجود دارد:

1️⃣ موانع درونی و پیرامونی

موانعی نظیر هجوم ترس‌های مختلف ناشی از نشناختن حوزه و طلبگی، سرزنش نزدیکان، ترس از آینده و معیشت و ...؛ 

که اگر فرد به خوبی مسیرش را شناخته باشد، حتما عزم جزم خود را برای انتخاب درست نشان خواهد داد.

2️⃣ بی‌برنامگی نهادهای حوزه برای نیروسازی و تربیت طلبه جامع

اگر کسی در رویارویی با مانع اول پیروز شد، یعنی به همه آرزوهای مادی دور و نزدیک خود پشت پا زده و تازه یک طلبه و سرباز صفر برای امام زمان ارواحنا فداه شده است.

طلبه‌ی تازه‌واردی که اگر مختصات رشد طلبگی را نداند، به خیال آنکه بزرگترین مبارزه‌اش همان سختی ورود به حوزه بوده است، از مانع دوم و بزرگتر غافل شده و روزی به خود می‌آید که نه راه برگشت دارد و نه انگیزه‌ای برای ماندن!

🔺 برخی فکر می‌کنند همین که وارد حوزه شوند و خود را به برنامه‌های حوزه بسپارند، صرفا با چاشنی اراده و بی‌خوابی و تکاپوی بسیار می‌توانند لااقل تا حدودی به جامعیت و قوت علمی و ایمانی آیات عظام خمینی و خامنه‌ای و بهجت و طباطبایی نزدیک شوند، حال آنکه حوزه -علی رغم خواست امام حوزه- هنوز نتوانسته به برنامه‌ریزی دقیقی طبق استعدادهای متنوع و نیازهای مختلف جامعه و نظام برسد.

🔻 گرچه آنچه در حوزه به عنوان برنامه درسی است لازم است؛ اما به هیچ وجه کافی نیست. و همین یعنی لزوم مبارزه با بی‌برنامگی‌های نهادهای حوزوی و قوانین شبه دانشگاهی که بویی از اعتبار سنن حوزوی برای رسیدن به جامعیت نبرده‌اند.

✅ اگر کسی توانست با این دو مانع به صورت جدی مبارزه کند و در این مسیر طولانی و پرفراز و فرود، ناامید و بی‌هویت نشود آن وقت است که راه را از چاه تشخیص داده و از سطح طلبگی به عمق آن راه یافته اس

  • صادقی

🔸 مدیر حوزه‌های علمیه در نامه‌ای به سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور نسبت به طرح نهضت ملی مسکن انتقاداتی وارد و پیشنهادهایی برای اصلاح آن ارائه کرد.

▫️ذهنیت مردم در این طرح بر آن است که با مبالغی معادل حدود وام تخصیص یافته (۵۵۰ میلیون تومان) صاحب یک خانه تقریباً ۸۰ متری خواهند شد، اما با توجه به بررسی‌های کارشناسی دقیق صورت گرفته (به شرح مستندات پیوست) برآورد ساخت یک واحد ۷۷ متری در بازه زمانی دو ساله، حداقل یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان خواهد بود. با کسر مبلغ وام (۵۵۰ میلیون تومان) آورده مردم یک میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان است. یعنی هر متقاضی ماهانه حدود ۴۸ میلیون تومان برای ساخت خانه باید پرداخت کند. مبرهن است که این مبلغ، از استعانت اکثر توده جامعه خارج و در عوض به سود دلالان و به تبع آن، افزایش قیمت افسارگسیخته مسکن در آینده خواهد بود.

🔹این در حالی است که اگر چنانچه با تغییر رویکرد آپارتمانی به ویلایی (یک یا دو طبقه) برای بیش از ۸۰ درصد شهرهای کشور (بر خلاف ۱۵ درصد فعلی) از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی موافقت می‌شد، علاوه بر کاهش حدود ۵۰۰ میلیون تومانی هزینه ساخت (به شرح مستندات پیوست) امکان افزایش مشارکت مردم و کاهش تصدی‌گری دولت و نیز ساخت تدریجی بنا فراهم می‌شد و شرایط برای خانه‌دار شدن مردم (به ویژه دهک‌های پایین جامعه) تسهیل و تسریع می‌شد.

  • صادقی

📝 استاد اعرافی در احکامی جداگانه، حکم جناب آقایان ملکی، ملانوری و مقیمی حاجی را صادر کرد.

◻️ در این احکام،

جناب آقای حمید ملکی به عنوان «قائم مقام مدیر حوزه های علمیه در مدیریت حوزه علمیه قم»،

جناب آقای حسین ملانوری به عنوان «معاون تبلیغ و امور فرهنگی» و 

جناب آقای ابوالقاسم مقیمی‌حاجی به عنوان «معاون پژوهش»

ابقا شدند.

یادآور می شود این احکام به مدت دو سال اعتبار دارند.

📎 متن احکام

〰️〰️〰️〰️〰️〰️

📌 مناهج:

🔸 بالاخره با چندین ماه تأخیر احکام مسؤولیت‌های فوق صادر شد؛ هرچند هنوز احکام برخی معاونت‌ها مثل معاونت آموزش با وجود گذشت چندین ماه از انقضای حکم آن بلاتکلیف است.

♨️ علت قفل‌شدن کارها را هم در قوانین غلط شورای عالی باید جستجو کرد؛

به جای پرداختن به امور سیاست‌گذاری که وظیفه شرعی و قانونی ایشان است خود را به قدری تنزل داده‌اند که در کوچکترین مسائل اجرایی مثل بودجه و انتصابات ورود می‌کنند.

✅ امروز بحمدالله مجموعه شورای سیاست‌گذاری و مرکز مدیریت حوزه خواهران به این #بلوغ رسیده‌اند که دست مدیر را باید در انتصابات معاونین خود باز گذاشت؛ 

🔺 امیدواریم شورای عالی حوزه‌های علمیه برادران نیز از این رویه درست الگوگیری کرده تا وقت اعضای محترم شورا صرف وظایف روی زمین مانده شود و به تعبیر رهبری وقت شورا را #اسراف (هدر) نکنند.

  • صادقی

🌀 چرا آرزوهای مدیر حوزه‌های علمیه برآورده نمی‌شود؟

🖋 علی مهدوی

🔸 بر همگی روشن است که استاد اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه، از ابتدای پذیرش این مسؤولیت، افق‌های بزرگی را در اندیشه داشته و دارد؛ بر همین اساس سندنویسی‌های متعدد، تشکیل ستادهای راهبری گونه‌گون و متفاوت، امضای موافقت‌نامه با نهادهای مختلف استانی و کشوری و ده‌ها کار متنوع دیگر را آغاز کردند.

🔻 اما با وجود همه‌ی این آرزوهای بلند و پرتعداد، توفیقات خیلی چشمگیر نبودند و حتی یک‌جاهایی نگاه نهادهای ملی به حوزه تغییر کرد یا شاید بهتر است بگوییم واقع‌بینانه‌تر شد؛ نظیر طرح امین.

✅ در چرایی و آسیب‌شناسی این عدم توفیقات، به دلایل متعددی می‌توان اشاره کرد که مهمترین آنها بدین قرار است:

1️⃣ عدم توانمندی بدنه حوزه به علوم لازم:

تا وقتی شورای عالی و مرکز مدیریت بر مدار رشد تک‌بعدی طلاب تمرکز کرده‌اند و نیازهای ضروری دیگری که طلاب باید به آن مسلح باشند را باور نکرده و برای آن برنامه‌ریزی ندارند، چطور می‌توان انتظار داشت که برای مثال حتی همین طرح امین ساده، موفقیت حداکثری داشته باشد. شکی نیست طلاب حاذق در طرح امین کم نیستند، اما تعداد آنها غالب و حداکثری هم بود؟

با کدام بدنه توانمند و مسلط به علوم و مهارت‌های متنوع که از ابتدای طلبگی هدفمند و براساس استعداد تربیت شده‌اند آرزوهای بزرگ در سر می‌پرورانیم و هرروز بر تعداد آنها بیش و بیشتر می‌افزاییم؟!

2️⃣ دیوان‌سالاری اداری و ناکارآمد

تا وقتی روحیه‌ی کارمندی موجود بیشترین سهم بودجه‌های حوزه را می‌بلعد و کارنامه موفق و مؤثری ندارد، قرار است چگونه و از چه مسیری به اهداف عالی مدیر حوزه‌های علمیه برسیم؟ با مدیران میانی خسته و دور از خلاقیت و انگیزه یا نظامی کارمندی که اصلا نحوه جذب و بکارگیری و ارتقایش هیچ شفاف نیست و بدتر از همه نظارت دقیقی روی آن نیست؟

3️⃣ مدیریت دست‌بسته

وقتی استاد اعرافی حتی اختیار انتخاب مستقیم معاونین ستادی خود را ندارد و همواره با اعمال نظر شورای عالی مواجه است؛ وقتی حتی برای خرج بودجه، لازم است شورای عالی اذن دهد و ساعت‌ها جلسات شورای عالی برای بودجه هدر برود، مثل این است که به یک نفر بگوییم اسماً مدیر هستی، اما اختیاراتت با ماست.

مهم نیست استاد اعرافی مدیر است یا فرد دیگری، مهم این است که به مدیر باید اعتماد شود و سپس از وی مطالبه گزارش و عملکرد شود.

4️⃣ معضلات معیشتی

وقتی بدنه نخبگان و استعدادهایی که قابلیت شکوفایی دارند اما به دلیل مشکلات متعدد معیشتی در حال گریز از حوزه و وظایف آخوندی هستند، ما با چه کسانی قرار است قله‌های بزرگ علمی و معرفتی را فتح کنیم و طلبه تراز انقلاب و تمدن اسلامی تحویل بدهیم؟

✅ راهکار اساسی:

یکی از مهم‌ترین راهکارهای اساسی، لبیک شورای محترم عالی به مطالبه دیرینه رهبر معظم حوزه‌ها مبنی بر تمرکز شورای عالی در سیاست‌گذاری و اجتناب از ورود در عرصه مدیریت است که مصداق روشن آن آزادی مدیر در انتصاب معاونان کارآمد است.

✅ راهکار موقت:

مادامی که شورای عالی قرار نیست به امر رهبری تن دهد و انقلابی عمل کند؛

ای کاش استاد اعرافی کمی از کمیت آرزوهای بزرگ می‌کاستند و بر تأسیس و تقویت (کیفیت) زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی و معنوی شهرستان‌ها -و اگر ممکن نیست لااقل- قم می‌افزودند؛ تا آرزوها دست‌یافتنی شوند: 

به مدرسه‌ها و مدرس‌ها، به اساتید شاگرد پرور، به پژوهش‌هایی با شاخص‌های حوزوی، به طلاب سطوح پایین و درس‌های پایه، به اخلاق عملی در متن حوزه، به مهارت‌افزایی و بصیرت‌افزایی در سطوح پایین و به توانمندسازی و معیشت کادر مدیریتی و پر کیفیت در قم.

آقای اعرافی اگر در ستاد دست‌بسته است، لااقل برای صف (حوزه علمیه استان قم) دستشان باز است؛ اما حیف و صد حیف که تمرکز لازم را بر قم نداشته و ندارند.

در گذشته نیز بیان شد ایشان اجازه ندهند درباره دوره مدیریتی ایشان بعدها بگویند صرفا سندنویسی‌هایی شد و آرزوهایی سرداده شد و دیگر هیچ!

  • صادقی

📝 غفلت مسؤولین حوزه از کادرسازی

🖋 مرحوم سید مصطفی مدرسی؛ اختصاصی مناهج

🔸 حوزه علمیه را چه یک نهاد علمی بدانیم و چه موسع‌تر از آن نهاد #اقامه_دین بدانیم، حوزه علمیه کارکرد تعلیم و تربیت را به عنوان قدر متیقن در سبد اولویت‌های راهبردی خویش دارد.

✅ حوزه علمیه عصر انقلاب اسلامی به عنوان نهادی که قاعده نظام و مادر انقلاب خوانده شده موظف است همچنان که مرزهای دانش‌های اسلامی را به پیش می‌برد، در مرز چالش‌های کادرسازی و پرورش نیروی انسانی رشید و فرهیخته نقش خویش را به عنوان پشتیبان نظام جمهوری اسلامی به سرانجام برساند.

🔺 در نظام جمهوری اسلامی مناصبی وجود دارد که اسماً یا رسماً بایستی یک مجتهد بر آن منصب تکیه بزند و بلکه در عین حال، ضرورت دارد فرد مزبور از مقوله مدیریت کلان کشور شناخت داشته و یا بیش از آن توان مدیریتی کلان داشته باشد؛ نظیر:

➖ فقهای شورای نگهبان: ۶ نفر؛

➖ مجلس خبرگان رهبری: ۸۸ نفر؛

➖ نمایندگان ولی فقیه در استانها: ۳۱ نفر؛

➖ رئیس قوه قضاییه: ۱ نفر؛

➖ رئیس وزارت اطلاعات: ۱ نفر؛

➖ دادستان کل: ۱ نفر؛

➖ نمایندگان ولی فقیه در امور مختلف: تعداد نامعلوم!؛

➖ ولی فقیه: ۱ نفر؛

🔻 رهبری در باب نقش تعلیم و تربیت و پرورش انسان در حوزه‌های علمیه اینگونه سخن می‌گویند:

«حوزه‏ى علمیه باید کارخانه‏ى سازندگى انسان، سازندگى فکر، سازندگى کتاب، سازندگى مطلب، سازندگى مبلّغ، سازندگى مدرّس، سازندگى محقق، سازندگى سیاستمدار و سازندگى رهبر باشد. حوزه‏ى علمیه باید به جایى برسد که همیشه ده، بیست نفر شخصیت آماده براى رهبرى داشته باشد؛ که اگر هرکدام از اینها را در مقابل زبدگان این امت بگذارند، بر او متفق بشوند که براى رهبرى صلاحیت دارد. حالا حوزه‏ى علمیه این کارها را مى‏تواند بکند، یا نمى‏تواند بکند؟ ... [من فکر می کنم که نمی‌تواند. پس عیبی وجود دارد. لذا] این عیب را باید پیدا کنید. البته اعتقاد من این است که حوزه بالقوه مى‏تواند این کارها را بکند؛ بالقوه به این معنا که الان استعداد این کار در حوزه‏ى علمیه هست.» ۳۰ بهمن ۱۳۷۰

♨️ ایشان به عنوان یک رهبر مطالبه دارند برای یک جایگاهی مثل ولایت فقیه حداقل ده نفر شخصیّت آماده وجود داشته باشد.

طبعا برای دیگر مناصب اگر نگوییم نسبت یک به ده برقرار است حداقل نسبت یک به پنج بایستی برقرار باشد تا شرایط برای انتخاب بهینه باشد.

❓مسئله این است آیا حوزه امروز فطانت و هشیاری لازم برای پرورش چنین نیروهایی را دارد؟!

❓مگر نیاز تأمین #ائمه_جمعه یکی از همین ضرورتها نبوده است؟! چرا هنوز بعد از چهل سال ما ساز و کار مشخصی برای تربیت و پرورش افرادی که واجد شرایط امامت جمعه استانها باشند نداریم؟!!

✅ رهبر معظم انقلاب ۶ سال پیش در دیدار با شورای عالی حوزه های علمیه فرمودند:

«یکی از نیازهای مهم حوزه‌ی علمیه در شرایط کنونی، "تدوین طرح تحول" در حوزه و برنامه‌ریزی بلندمدت، دقیق و زمان‌بندی‌شده بر اساس این طرح تحول و اهداف مورد نظر است/ حوزه‌ی علمیه پشتوانه‌ی اقامه‌ی حکم اسلامی است، بنابراین اگر حکومت اسلامی، حکم اسلامی را به‌خوبی اجرا کند، حوزه‌ی علمیه باید با تمام وجود از آن حمایت کند و اگر دچار اشتباه می‌شود، تذکر دهد.

باید یک «مرکز مطالعات راهبردی» متشکل از نخبگان و فرزانگان هوشمند حوزوی تشکیل و برنامه‌ی تحول و دیگر برنامه‌های راهبردی حوزه، در این مرکز تدوین شوند/ پرهیز از دیوان‌سالاری‌های شبه دولتی، نشست و برخاست مدیران حوزه با طلبه‌ها، ایجاد فضای #انس_با_قرآن در میان طلاب، شناسایی استعدادهای برتر، ترویج مطالعه به‌ویژه در زمینه‌ی سیرِ تاریخِ علوم حوزه و تفسیر، تربیت مبلغ‌های قلمی، سخنور و مبلغ فضای مجازی ازجمله نکاتی است که باید در حوزه‌های علمیه توجه ویژه‌ای به آنها شود.»

۱۱ بهمن ۱۳۹۵

 

⁉️ آیا مطلب نامبرده جزو خطوط قطعی و بتّی تحول مطلوب مد نظر ایشان نیست؟!

⁉️ آیا حوزه علمیه امروز مصداق مسارع فی قضاء حوائج ولی هست؟!

✅ متأسفانه ضعف مطالبه گری و همچنین ناکارآمدی مفرط سازمان مدیریت حوزه و نیز فقر حزم اندیشی باعث شده است نظام اسلامی امروز آماج حملات ماشین جنگی رسانه ای دشمن قرار بگیرد.

🔺 آقازاده مرحوم آیت الله یزدی نقل می‌فرمودند که آیت الله یزدی مصرانه پیگیر تربیت #مجتهد_مدیر برای مناصب نامبرده بودند؛ لکن به دلیل مشکلاتی طرح مد نظرشان تنها یک بار در دبیرخانه مجلس خبرگان اجرا شد.

ایشان پس از رحلتشان تنها ما ترک به جا مانده از خود یعنی منزلشان را وقف همین امر ساختند.

🔺 ای کاش اجلاء حوزه نیز بسان مرحوم آیت الله یزدی کمرهمت بسته و برای تدارک این ضرورت سعی شایسته و بایسته می کردند.

  • صادقی

📝 وزر اخروی حل‌نشدن مشکلات حوزه

⏱ ۳۱ سال گذشت...

  • صادقی

📝 ضعف بهره‌وری نیروهای کارمندی

💠 امام خامنه‌ای

♨️ یکی از مواردی که ما دچار ضعف بهره‌وری هستیم همین نیروهای کارمندی دولتی هستند که کار مفیدشان در طول هفته خیلی محدود است، چند ساعت بیشتر نیست.

این همین کاهش بهره‌وری است در مورد نیروی انسانی. اینها باید اصلاح بشود. 

📅 ۱۴۰۱/۱۱/۱۰

〰〰〰〰〰〰

📌 مناهج:

متأسفانه در سازمان حوزه نیز به جهت گرفتاری نهادهای حوزوی به دیوان‌سالاری اداری، بهره‌وری کادر و نیروهای انسانی به شدت پایین است.

چندهزار نفر (اعم از کارمندان ستاد و صف و کادر مدارس) ۶۰ درصد بودجه را به عنوان حقوق و دستمزد و مزایا از آن خود می‌کنند؛ حال آنکه بهره‌وری نیروی انسانی، نوآوری و تحول به شدت کند و نامحسوس است.

❓آیا مسؤولین نهادهای حوزوی متوجه این کندی هستند؟

❓آیا برای علاج آن برنامه‌ای هم دارند؟

  • صادقی

📝 لزوم تدبیر برای آینده‌ای که فرزندانتان را در خانه‌هایتان در مشت می‌گیرند

🎥 امام حوزه

🔸 ما با این دردسرهایی که ملاحظه می‌کنید، ایستاده‌ایم برای اینکه آن آینده را، امروز تأمین کنیم؛ اگر نکنیم، اثر سوء این عمل ما آن روز خواهد بود. ما مسئول خواهیم بود.

باید این فکر را در حوزه نهادینه کنید. 

♨️ هم مدیران حوزه، هم #شورای_عالی حوزه، هم بزرگان حوزه، هم حضرات مراجع باید این را بدانند و به این توجه کنند که ما امروز باید به فکر حوزه‌ی قم یا اصفهان یا مشهد یا بقیه‌ی شهرها در بیست، سی سال آینده باشیم. 

سی سال آینده یعنی چه؟ یعنی دنیایی که احتمالاً هیچ شباهتی با امروز ندارد...

🔻 فکر آن روز را حوزه‌ی علمیه باید بکند. مسئول، حوزه‌ی علمیه است.

✅ مسئول دینداری مردم، روحانیت است.

روحانیت هم مولود و ساخته‌ی دست حوزه‌ی علمیه است. با این نگاه مسئولیت را بسنجید؛

✅ این جوری توزین بکنیم مسئولیت را، تا بفهمیم بر دوش ما، بار سنگینی که هست، چیست.

〰〰〰〰〰〰

📌 بیشتر بخوانید:

🌀 کم‌کاری حوزه‌های علمیه برای هدایت و دینداری نسل جدید

https://eitaa.com/manahejj/5634

🌀 توصیف یک دهه هشتادی

https://eitaa.com/manahejj/5635

  • صادقی