🔸 یکی از حواشی اخیر به وجودآمده در برخی کانال‌ها، قلت و إن‌قلت‌ها درباره مدارج علمی برخی آقایان مسؤول است. اینکه کدام‌یک درست می‌گویند و کدام‌یک توجیه می‌کنند مجال این یادداشت نیست.
بلکه موضوع این یادداشت عام‌تر از بررسی مدارج علمی یک مسؤول است.
🔹 طبیعی است طلاب حوزه‌های علمیه حق دارند از میزان علمیت و مدارج علمی مسؤولین آگاه باشند؛ لذا همانگونه که امکان استعلام مدارک تحصیلی برای هریک از طلاب فراهم شده است؛ به نظر سامانه‌ای لازم است تا #ارزیابی تحصیلی و مدارج علمی همه مسؤولین حوزوی را به صورت شفاف ارائه کند؛ چراکه #شفافیت، به سادگی بسیاری از حواشی و قیل و قال‌ها را از بین خواهد برد.
❇️ اما حالا که بحث از مدارج علمی شد خوب است چند نکته هم مد نظر قرار بگیرد:
1⃣ حدود سه دهه است که #امام_حوزه از شورای عالی، مطالبه‌ی تعریف مدارک اصیل حوزوی و مستقل از دانشگاه را داشته‌اند؛ اما همچنان شورای عالی در این زمینه خروجی نداشته است!
2⃣ طبیعی است تا وقتی در حوزه‌های علمیه، معیار سنجش علمیت و همچنین ملاک ارائه خدمات و ... برای افراد، همین مدارک معادل دانشگاهی است، نمی‌توان بین مسؤول و طلبه تمایز قائل شد.
یعنی اگر بگوییم طلبه‌ای با داشتن سطح ۳ و ۴ علمیت دارد و مشمول مزایای بیشتری می‌تواند بشود؛ مسؤولین را هم همینگونه باید مورد سنجش قرار دهیم.
و اگر قرار باشد داشتن سطح ۳ و ۴، هیچ چیزی جز یک برگه نباشد و در استخدام و بکارگیری یا مزایا و ... مسؤولین دخلی نداشته باشد، طبیعی است عدالت آموزشی و همچنین عدالت در بهره‌وری حکم می‌کند به همه (طلبه و مسؤول) با یک دید نگاه کنیم.
✅ لذا شورای عالی و مدیریت حوزه‌های علمیه باید بصورت شفاف اعلام کنند ملاک سنجش افراد، دقیقا چه مؤلفه‌هایی است و آیا بین مسؤولین و طلاب از این حیث، تمایزی هست؟ که اگر تمایزی هم هست خوب است دلایل آن نیز تبیین شود.
🔻 آیا طلاب مبتدی هم باید وارد تبلیغ در فضای مجازی شوند؟ این سؤال مختص فضای مجازی نیست بلکه با نگاه عام‌تر باید پرسید طلاب از چه زمانی پا به عرصه تبلیغ بگذارند؟
✅ جواب واضح است؛ طلبه وقتی باید وارد فضای تبلیغ شود که «از لحاظ اطلاعات عمومی طلبگی و غیرطلبگی، مهارتهای لازم فردی، تخصص در یک یا چند رشته حوزوی و پختگی لازم اجتماعی» به حد مطلوب رسیده باشد.
در غیر این صورت تبلیغ اثر عکس خواهد داشت. پس طلبه ابتدا باید سخت بکوشد تا شرایط لازم تبلیغی را فراهم کند.
🔹 شاید بگویید بالأخره از جایی باید شروع کرد. یا طلبه مبتدی قرار نیست برای اساتید دانشگاه و نخبگان تبلیغ کند، بلکه ارتباط با نوجوانان مفید است و کم کم در این فضا رشد می‌کند.
🔹 این مطلب درباره تبلیغ در غیر مجازستان درست و بلکه لازم است. طلبه از ابتدای دوران طلبگی آنچه از مطالب اعتقادی و فقهی می‌آموزد، باید به دیگران منتقل کند. اما تبلیغ در فضای مجازی توصیه نمی‌شود.
🔹 چراکه تبلیغ در حلقه‌های صالحین یا هیئت محله مخاطب محدود و خاصی دارد که مبلغ فقط برای مخاطب خاص مطلب آماده می‌کند. اگر مطلبی را ندانست یا اشتباه گفت، نهایتا جواب مسئله را به بعد موکول می‌کند تا تحقیق بیشتری انجام دهد.
اما فضای مجازی اینطور نیست. فضای مجازی، رسانه‌ای است که همه می‌توانند مطلب را ببیند و قضاوت کنند. فرصت بزرگ این فضا انتشار بدون محدودیت در مخاطب، زمان و مکان است؛ لکن همین فرصت برای طلبه‌ای که تخصص ندارد، تهدید بسیار بزرگ اولا برای خود مبلغ، و ثانیا تهدید برای کل حوزه و روحانیت است چون کسی عَلَم تبلیغ را برداشته که هنوز آمادگی لازم را نداشته و از سویی قضاوت مردم را به دنبال دارد که اعتبار همه روحانیت را پای یک نفر بنویسند.
به ویژه اینکه روحانیت زیر ذره‌بین است و عده‌ای دنبال اشکالات این صنف هستند تا از کاه، کوه بسازند.
🔹 افزون بر این، مجازستان فضای رقابتی است و کسانی می‌توانند رقابت کنند که قوی باشند وگرنه خودبه خود حذف خواهند شد. در مجازستان باید در اوج شروع کرد و سخت‌تر آنکه در اوج ماند.
طلبه مبتدی با تولید محتوای ضعیف، کم کم سرخورده و خسته می‌شود.
🔹 طلبه مبتدی در مجازستان مثل میوه نارس است؛ خودش نشاط و طراوت دارد، اما برای مخاطب دلزدگی می‌آورد. بدتر اینکه برخی تلخی یک میوه نارس را به پای کل سبد روحانیت می‌نویسند.
تبلیغ نیاز به بلوغ لازم دارد وگرنه به مبلغ و مردم آسیب می‌زند. در یک کلمه، اگر طلبه‌ای خودش را زودتر از وقت مناسب بهره‌برداری کند، در حق خودش و حوزه جفا کرده است.
🔹 نمی‌گویم تا زمان اجتهاد و ملاشدن صبر کنید، می‌گویم فاصله لوازم ورود به تبلیغ و تبیین مجازی با لوازم تبلیغ غیر مجازی زیاد است و تا حداقل‌های لازم را کسب نکرده‌اید، عجله نکنید و وارد نشوید.
مجاهدی که آموزشهای لازم را ندیده، با تمام نیتهای خوبش، اگر به خط مقدم برود در اولین فرصت تلف خواهد شد. مدیران و اساتید مدارس نیز وظیفه سنگینی در این موضوع دارند که شور طلاب را کنترل کنند تا وقت مناسبش برسد.
📌 پ.ن:
ملاک مبتدی یا غیرمبتدی بودن، شماره پایه و سطح نیست، بلکه داشتن شرایطی است که در جای خود باید مفصل بحث شوند.
حوزه/ حجت الاسلام والمسلمین رستم‌نژاد گفت: طرح اصلاح «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، تاکنون ده ها و صدها جلسه کارشناسی را در چارچوب رهنمودهای مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب دام عزه و استفاده از آراء و نظرات کارشناسان، اساتید و فضلا، به خود اختصاص داده است.
حجت الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به طرح اصلاح «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه»، اشاره کرد و گفت: این طرح از سال ۹۴ با نگاه اصلاحی و رفع مشکلات آموزشی، و با ابتناء بر حفظ اصالت های حوزه و تحفظ بر سنت های اصیل آن، مورد عنایت خاص اعضای محترم شورای عالی و مدیریت حوزه های علمیه قرار گرفت و از آن تاریخ تاکنون ده ها و صدها جلسه کارشناسی را در چارچوب رهنمودهای مراجع عظام تقلید و رهبر معظم انقلاب و استفاده از آراء و نظرات کارشناسان، اساتید و فضلاء، به خود اختصاص داده است.
وی افزود: در این طرح محورهایی از جمله مقاطع آموزشی و طول سنوات تحصیلی هر مقطع؛ تقویم تحصیلی و ساعات درسی در هر روز؛ عناوین درسی و محدوده های درسی هر منبع؛ منابع جدید و بدیل برای منابع موجود، مورد اهتمام قرار گرفت و متناسب با هر محور، وضعیت موجود به صورت دقیق بررسی و ارزیابی شده است و سپس با حفظ اصول و ملاکات کلی تعیین شده از سوی شورای عالی، پیشنهاداتی ارائه شد.
معاون آموزش حوزه های علمیه ادامه داد: در این طرح تعداد زیادی از اساتید و مدیران در قالب کارگروه ها و کمیته های تخصصی مشغول به فعالیت بودند و در نهایت در یک بسته تفصیلی، اصلاحیه «برنامه آموزشی و درسی سطوح عالی حوزه‌های علمیه» به شورای عالی پیشنهاد شد. البته در ادامه همین مسیر، طرحی جامع با عنوان «نظام جامع آموزشی حوزه های علمیه» در حال تدوین و نگارش است که متعاقباً در این خصوص اطلاع رسانی خواهد شد. این اصلاحیه نیز خودش بخش مهمی از آن طرح کلان است.
وی بیان داشت: بر همین اساس شورای عالی حوزه های علمیه نیز در طی چندین جلسه، این طرح را بررسی و در قالب مصوباتی، جهت اجرا به مرکز مدیریت حوزه های علمیه ابلاغ نموده است؛
در ادامه ابتداء به مشکلات برنامه موجود اشاره شده، سپس به بخش هایی از ویژگی ها، اهداف و امتیازات و اصول حاکمی که در این طرح مدنظر بوده است، اشاره می شود:
حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد به برخی مشکلات برنامه موجود اشاره کرد و گفت: ناهمگونی و تفاوت در برنامه درسی سطوح عالی در قم و شهرستان ها وجود داشت. برای مثال ارائه درس اصول فقه سطح دو با منبع واحد (کتاب رسائل) در قم در ۱۰ عنوان و ارائه همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۶عنوان از جمله این هاست. درس اصول فقه سطح سه با منبع واحد (کتاب کفایه الاصول) در قم در ۸ عنوان درسی و همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۶ عنوان ارائه می‌شود و درس فقه سطح دو و سه با منبع واحد (کتاب مکاسب) در قم در ۱۴ عنوان درسی و همین درس با همین منبع در شهرستانها در ۱۲ عنوان ارائه می‌شود. اینها بخشی از این ناهماهنگی و تفاوت ها است.
وی به ناهمگونی و تفاوت ایام تحصیلی در قم و شهرستان ها اشاره کرد و افزود: سال تحصیلی در قم حدوداً ۱۲۰ روز درسی، با تقریبا روزی ۵ ساعت درس، برنامه ریزی می شود؛ در حالیکه سال تحصیلی در شهرستان ها غالبا بیش از ۱۶۰ روز درسی با روزی ۴ ساعت درس، برنامه ریزی می‌شود.
یکی از مهمترین نتایج ساختار و برنامه درسی فعلی، نخواندن قسمت های مهمی از منابع درسی بود. هم به لحاظ زمانی این کار ممکن نبود و هم تعداد زیاد دروس باعث شده بود، کیفیت ارائه دروس هم به شکل محسوسی پایین باشد.
معاون آموزش حوزه های علمیه نامتوازن بودن سنوات تحصیلی سطوح عالی در کل کشور را مورد توجه قرار داد و بیان کرد: سنوات تحصیلی در سطوح عالی در کل کشور تا یکی دو سال پیش، بدین صورت بود که سطح دو در ۳ سال ، در پایه های ۷ الی ۹ و سطح سه تنها در یک سال (پایه دهم) برنامه ریزی شده بود. البته این مسئله در قالب مصوبه ۱۴۵۳ شورای عالی، مرتفع گردید و مقرر شده است که سطح دو در دو سال (پایه های ۷ و ۸) و سطح سه نیز در دو سال (پایه های ۹ و ۱۰) طراحی و اجرا شود و بیش از یک سال است که این مصوبه اجرایی شده است.
وی به حاشیه درآمدن دروس غیرفقهی و اصولی اشاره کرد و گفت: به دلیل پر شدن تمام ساعات آموزشی روزانه با دروس فقه و أصول (روزی حدوداً ۵-۴ ساعت) دیگر جائی برای ارائه سایر دروس، مانند: علوم عقلی، کلام، تفسیر و ... نیست و غالباً طلاب به همین جهت، از شرکت در سایر دروس خودداری می کنند. با اینکه این دروس ، از مهمترین دروس است که طلاب در این زمان بخصوص، به عنوان پشتوانه های علمی بدان نیاز داشته و دارند.
حجت الاسلام والمسلمین رستم نژاد اظهار داشت: مشکل دیگر آنکه طلاب سایر رشته ها، علاوه بر دروس تخصصی خودشان، ملزم هستند مانند عموم طلاب، همه دروس حوزوی عمومی را نیز بگذرانند ، ایشان عملاً بارهای مضاعفی را به دوش می کشند و در نتیجه نه در دروس عمومی و نه در دروس تخصصی به آن سطحی از موفقیت که توقع می رفت معمولا نائل نمی شوند.
وی تحفظ بر دوره ده ساله تحصیل و مقاطع آن؛ اهتمام ویژه نسبت به تأمین حدنصاب علمیت حوزه به ویژه در عرصه های فقه و اصول؛ توجه به تنوع رویکردها، گرایش ها، نیازها، توانائی ها و استعدادهای تحصیلی و آموزشی در دروس فقهی و اصولی و سایر رشته ها؛ ایجاد فرصت برای بازگشت به سنت های اصیل آموزشی حوزه با متناسب سازی ساعات اختصاص یافته در هر روز، جهت عمیق خوانی، پیش مطالعه، مطالعه، مباحثه و تقریر نویسی؛ حفظ داشته های اصیل سنّتی همراه با ایجاد پیوند آن با متون جدید آموزشی؛ ایجاد بستر مناسب برای آشنایی طلاب با آراء متأخر از مرحوم شیخ (ره) و مرحوم آخوند (ره) در اصول؛ قابلیت ارتقاء و تکمیل طرح را از دیگر مزایا، ویژگی ها و ملاحظات و نتائج مورد انتظار طرح دانست و یادآور شد: این طرح مطابق مصوبه شورای عالی پس از یک دوره اجرا در حوزه های کشور ، باز خوردگیری شده، نقاط قابل ترمیم و تکمیل آن نیز ، جهت تصمیم گیری نهایی به شورای عالی تقدیم می گردد.
ایشان برنامه جدید سطوح عالی را نیز به صورت تفصیلی تشریح کردند:
· طلاب به دو گروه کلی «طلاب شاغل در رشته های فقهی و اصولی» که شامل طلاب آزاد قم، طلاب مراکز فقهی و مدارس عالی حوزوی خواهند بود و گروه دوم «طلاب شاغل به تحصیل در رشته های غیرفقهی» هستند که مشخصاً طلاب رشته های تخصصی مانند تفسیر و کلام و حقوق و تبلیغ و ... خواهند بود.
برای گروه طلاب رشته های فقهی در سطح دو، مجموعاً ۶ درس فقه و ۶ درس اصول دیده شده است و از این حیث تغییری در برنامه درسی ایجاد نشده است. کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه آنها در نظر گرفته شده است و برای دروس اصول نیز علاوه بر کتاب رسائل مرحوم شیخ اعظم رحمه الله علیه، کتاب الفائق نیز ارائه خواهد شد که چگونگی چینش دروس در جداول درسی آن آمده است. البته بخشهایی از کتاب های رسائل و الفائق بدیل خواهند بود.
برای همین گروه از طلاب در سطح سه نیز مجموعاً ۶ درس فقه و ۶ درس اصول دیده شده است باز هم تغییری در تعداد دروس داده نشده است. البته در این مقطع علاوه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه، کتاب های دیگری مانند «الشخص الاعتباری» که توسط دفتر فقه معاصر حوزه تدوین شده است، «اساس الحکومه» و «ولایة الامر» آیت الله سید کاظم حائری و «بحوث فقهیه» مرحوم آیت الله شیخ حسین حلّی رحمه الله آنها در نظر گرفته شده است. این کتاب ها نیز به صورت بدیل خواهد بود.
در دروس اصول فقه این مقطع نیز علاوه بر کتاب «کفایة الاصول»، حلقه ثالثه از مجموعه «دروس فی علم الأصول» شهید صدر رحمه الله علیه به عنوان بدیل ارائه می شود.
· گروه دوم طلاب، یعنی طلاب رشته های غیرفقهی در سطح دو، مجموعاً ۴ درس فقه و ۴ درس اصول دیده شده است. کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه آنها در نظر گرفته شده است و برای دروس اصول نیز علاوه بر کتاب رسائل مرحوم شیخ اعظم رحمه الله علیه، کتاب الفائق نیز ارائه خواهد شد که عرض بخش هایی از آنها بدیل هم می باشد. چگونگی چینش دروس در جداول درسی آن آمده است.
برای همین گروه از طلاب در سطح سه نیز مجموعاً ۴ درس فقه و ۵ درس اصول دیده شده است. البته در این مقطع علاوه بر کتاب مکاسب شیخ انصاری برای دروس فقه، کتاب های دیگری مانند «الشخص الاعتباری» که توسط دفتر فقه معاصر حوزه تدوین شده است، «اساس الحکومه» و «ولایة الامر» آیت الله سید کاظم حائری و «بحوث فقهیه» مرحوم آیت الله شیخ حسین حلّی رحمه الله آنها در نظر گرفته شده است. بدیل بودن این منابع نیز مانند گروه طلاب رشته های تخصصی است.
در دروس اصول فقه این مقطع نیز علاوه بر کتاب «کفایة الاصول»، حلقه ثالثه از مجموعه «دروس فی علم الأصول» شهید صدر رحمه الله علیه به عنوان بدیل ارائه می شود.
جدول تفصیلی مربوط به برنامه درسی جدید سطوح عالی حوزه های علمیه، به همراه منابع آن به پیوست همین خبر ارائه شده است.
همچنین مباحثی از کتاب های رسائل و مکاسب که در امتحانات نمی آید (محدوده های مطالعاتی کتاب های رسائل و مکاسب) نیز، در پیوست دیگری در همین خبر آمده است.
⛔️ بارها گفته‌ام، از ورود در فعالیتهای اقتصادی اجتناب کنید...
♨️ بعضی از آقایان ائمه جمعه وارد فعالیت اقتصادی شدند و بلد نبودند، شکست خوردند؛
🔻 دیگران سوءاستفاده کردند، وزر و وبالش به گردن نظام ماند!
‼️ [کار اقتصادی] بعضی‌ها هنوز هم ادامه دارد!!
[آقایان ائمه جمعه] مطلقا وارد مسائل اقتصادی نشوید.
📌 مناهج:
این آقایانی که فعالیت اقتصادی دارند، مگر نماینده ولی فقیه یا امام جمعه‌ی منسوب به رهبری نیستند؟!
چرا رهبری یک موضوع به این مهمی را به کرات باید تکرار کنند و این آقایان دست‌بردار نباشند تا جایی که امام جامعه این بار مسأله را علنی و رسانه‌ای مطرح کنند؟!!
بخاطر خدا برای حل مشکلاتتان دست از فعالیت اقتصادی بردارید و به میان مردم برگردید و با کمک مردم مسائل را حل کنید.
🔸 خدمت یکی از مبلغین برجسته کشوری بودم، نقل خاطره هجرت تبلیغی وی به #آلمان شد.
گفتند قرار بود سالیان درازی در آلمان باشم.
🔹 در آلمان مستقر شدم و مدتی هم از ایام تبلیغی گذشت؛ اما هرچه بیشتر می‌گذشت بیشتر یقین می‌کردم که ماندنم در اینجا حجت شرعی ندارد!
♨️ چراکه من اگر به محروم‌ترین نقطه ایران می‌رفتم و فقط ۲۰ نفر پای منبرم می‌آمدند، فهم و معرفت دینی آن ۲۰ نفر از تمام جماعتی که در آلمان مخاطب من بودند بیشتر بود.
🔹 اینجا بود که دیدم اگر به جای من، یک طلبه مبلغ مبتدی بیاید کفایت می‌کند و چرا من که در ایران بیشتر و بهتر می‌توانم منشأ اثر و پاسخ به شبهات و نشر معارف باشم باید در آلمان بمانم؟!
✅ همین امر باعث شد از تبلیغ در آلمان صرف نظر کنم و مراجعت کنم به ایران.
