🌀 مسیر شکل‌گیری «بحران هویت حوزوی»، تاریخچه و علل بروز آن

📝 پدیده حجت‌الاسلام دکترها!

🖋 علی مهدوی

🔹 در مورد تاریخچه و چگونگی پدیدآمدن و فراگیری عنوان «حجت‌الاسلام دکتر» که موجب پیامدها و تبعات گوناگون حوزوی و اجتماعی شده است، می‌توان به سه محور اساسی اشاره کرد:

1️ نسل اول جویندگان علوم انسانی

در اواخر دهه شصت و با فروکش‌کردن آتش جنگ تحمیلی، توجه جدی حاکمیت اسلامی به تحکیم پایه‌های علمی و عملی مناصب حکومتی روحانیت، رفته رفته بیشتر شد. لذا از آنجا که نیاز به نیروهای مدیر و مدبر و متخصص در رشته‌های گوناگون داشتیم، عزم دانش‌آموختگان حوزوی برای تکمیل تحصیلات و فراگیری رشته‌های مختلف علوم انسانی جزم شد.

در این شرایط، طبعا بسیاری از نخبگان که استعداد و علاقه مطالعات تخصصی و اجتهادی علاوه بر فقه و اصول داشتند، به سمت دانشگاه‌ها یا مراکز پیرامونی حوزه علمیه سرازیر شدند. رجالی که حجت‌الاسلام دکترهای امروزین جمهوری اسلامی و حوزه علمیه هستند، محصول همان دغدغه‌ها و تلاش‌های تحصیلی و پژوهشی آن ایام‌اند.

🌀 هدف امام حسن علیه‌السّلام

 📝 ایجاد حکومت اسلامی در آینده کوتاه‌مدت

💠 امام خامنه‌ای

🔹 ائمّه از لحظه‌ی وفات رسول‌الله‌ تا سال ۲۶۰ درصدد بودند که حکومت الهی را به ‌وجود بیاورند؛ البتّه برای آینده‌های میان‌مدّت و بلندمدّت و در مواردی نزدیک‌مدّت.

🔹 مثلاً در زمان امام مجتبی علیه السّلام، به نظر ما تلاش برای ایجاد حکومت اسلامی در آینده‌ی کوتاه‌مدّت بود.

🔹 امام مجتبی در جواب مسیّب‌بن‌نجبه و دیگران که می‌گفتند چرا شما سکوت کرده‌اید فرمود:

وَ اِن اَدری لَعَلَّهُ فِتنَةٌ لَکُم وَ مَتاعٌ اِلیٰ‌ حِین.

📅 ۱۳۶۵/۰۴/۲۸

📌  پیشنهاد مطالعه:
1 کتاب طرح کلی اندیشه اسلام در قرآن
2 کتاب انسان ۲۵۰ ساله

🌀 تفاوت دعوت پیغمبر با دعوت مصلحان و مرشدان معنوی(3)

📝 بخش سوم
💠 امام خامنه‌ای

3 برخی مصلحین اصلا وارد میدان عمل نمی‌شوند و صرفا به ارشادات معنوی بسنده می‌کنند

🔻 حالا این مربوط به کیست؟ این مربوط به آن کسی است که اصلاح را عملاً آغاز می‌کند و تلاش می‌کند. برای مثال مصلحین زیادی را شما می‌بینید در جوامع گوناگون تاریخی؛ در همین زمانهای نزدیک ما در جوامع اسلامی مصلحینی پیدا شدند که بعضی مردم را در جامعه‌ای که در آن کینه‌ورزی وجود داشته به صلح دعوت می‌کردند، بعضی ثروتمندان را در جامعه‌ای که فقر وجود داشته به کمک به فقرا دعوت می‌کردند، بعضی از این فراتر می‌رفتند و ملّتها را به آشتی و صلح با یکدیگر دعوت می‌کردند؛ البتّه در میان اینها کسانی بودند که صادقانه حرکت می‌کردند، شاید کسانی هم بودند که خیلی هم نیّتهای صادقی نداشتند. در طول تاریخ هم ما این ‌جور آدمهایی را می‌شناسیم؛ این تازه مصلح است امّا کسان دیگری هم هستند که همین اندازه هم حرکت نمی‌کنند.

🔻 اگر چه افکاری دارند، پیشنهادهایی برای ساخت یک جامعه‌ی مطلوب و ایدئال دارند، امّا تلاش ندارند. فلاسفه از این قبیلند؛ بیشتر آن فلاسفه‌ی اجتماعی که یک طرحی را برای نظام اجتماعی ارائه دادند، از این قبیلند. در گذشته هم ما در تاریخ این‌ جور فیلسوفانی داشته‌ایم، در دورانهای اخیر در بسیاری از نقاط جهان و در کشور خودمان هم داشته‌ایم کسانی را که می‌نشستند یک گوشه‌ای -اصلاً اهل حرکت و تلاش و فعّالیّت هم نبودند- نصیحت می‌کردند، می‌نوشتند، طرحِ دنیای ایدئالِ خودشان را روی کاغذ می‌آوردند، مدینه‌ی فاضله‌ای ترسیم می‌کردند، این را می‌دادند تا در افکار و اذهان و اندیشه‌های بشر رسوخ کند به امید اینکه یک روزی کسانی پیدا بشوند که آن را پیاده کنند و به مرحله‌ی عمل دربیاورند؛ روشِ معلّمانِ معمولیِ بشر این ‌جوری است.

📅 ۱۰ آبان ۱۳۶۵

🌀 تفاوت دعوت پیغمبر با دعوت مصلحان و مرشدان معنوی (2)

📝 بخش دوم
💠 امام خامنه‌ای

2 مصلحین و حکما صرفا دنبال رفع یک نقیصه هستند؛ لذا به همان چهارچوب و نظام اجتماعی-سیاسی موجود تن می‌دهند

🔸 سبک کار مصلحین یا حکما و فلاسفه جور دیگر است؛ تشکیل یک جامعه‌ی محدود به حدود و ضوابطِ موردِ نظر برای غالبِ این کسانی که اسم بردم، مطرح نیست. مصلحین میخواهند جامعه را اصلاح کنند؛ یعنی چه اصلاح کنند؟ یعنی یک نقیصه‌ای در جامعه هست، آن را برطرف کنند؛ یک ضعفی در یک گوشه‌ای از جامعه هست، آن را جبران کنند؛ فسادی هست، خرابی‌ای هست، آن را ترمیم کنند. مثلاً یک مصلح اجتماعی که انقلابی نباشد، در جامعه اگر دید فقر هست و فقرا هستند، در صدد برمی‌آید که با روشهای گوناگون فقر مردم را برطرف کند. فرض بفرمایید که ثروتمندان را، دارایان را، قانونگذاران را وادار کند تا قوانینی بگذارند یا ثروتی را کنار بگذارند یا صندوقی را درست کنند تا بدان وسیله فقرای جامعه از فقر نجات پیدا کنند.

🔸 یا اگر چنانچه یک فسادی در جامعه هست، فحشا مثلاً در جامعه هست، [مصلح] با گفتن، با ایراد خطبه و سخنرانی، با بیان حقایق، با نصیحت، با موعظه مردم را وادار می‌کند به اینکه از فحشا و فساد و مانند اینها اِعراض کنند و راه درست را انتخاب کنند؛ یک مصلح دلسوز علاقه‌مند این‌ جور عمل می‌کند.
امّا چهارچوب جامعه را این مصلح قبول کرده؛ یعنی نظام اجتماعی را، نظام سیاسی را، حکومت را، ارتباطات گوناگونی را که در یک جامعه وجود دارد و مناسبات اجتماعی را پذیرفته [لکن] در آنها عیبی مشاهده می‌کند، [فقط] این عیب را می‌خواهد برطرف کند.

ادامه دارد...

📅 ۱۰ آبان ۱۳۶۵

🌀 تفاوت دعوت پیغمبر با دعوت مصلحان و مرشدان معنوی

📝 بخش نخست
💠 امام خامنه‌ای

1 پیامبر هدفش ساخت جامعه در همه ابعاد است

🔹 در زندگی رسول‌ خدا یک چیز وجود دارد که آن مستمر است؛ بقیّه‌ی چیزهایی که در حیات اجتماعی پیغمبر هست، غیر از خصلتها و صفات معنوی و خود پیغمبری و مانند اینها مقطعی و مربوط به زمانها است؛ آنچه در زندگی اجتماعی پیغمبر و در شخصیّت آن حضرت به ‌عنوان یک رهبر از اوّل تا آخر ادامه دارد، مبارزه است.

🔹 پیغمبر اسلام از اوّل بعثت، مردم را به یک جامعه‌ی الهی و توحیدی دعوت می‌کرد.

🔹 اصلاً نباید دعوت پیغمبر را با دعوتی که فلاسفه و حکما و معلّمین و مصلحین جوامع انجام می‌دادند، اشتباه کرد و یکی گرفت؛ نوع دعوت پیغمبر و هدف پیغمبر با آنها تفاوت داشت. از اوّلی که رسول ‌خدا مبعوث شد، خطّ‌مشی آن حضرت عبارت از این بود که یک جامعه‌ای به‌ وجود بیاورد و در آن جامعه امکان هدایت انسانها را برایشان فراهم کند.

ادامه دارد...

📅 ۱۰ آبان ۱۳۶۵

🌀 غفلت از ساحات مختلف پیامبر اعظم (ص)

📝 نیاز به فهم دقیق‌تر تاریخ زندگی پیامبر

💠 امام خامنه‌ای

🔹 ما شیعیان و همچنین عموم مسلمانان از تاریخ اسلام، مخصوصاً آن مقداری که مربوط به ماجراهای زمان پیغمبر است، اطّلاع درست و دقیقی نداریم؛ یعنی تاریخ و تاریخ اسلام در میان ما جدّی گرفته نشده است.

🔹 منظور از تاریخ زمان پیغمبر، مجموعه‌ی حوادثی است که از پیش از بعثت تا بحبوحه‌ی ماجراهای اوّل بعثت شروع می‌شود و تا ماجرای مهمّ هجرت پیغمبر در سال سیزدهم بعثت و سپس در لحظه‌لحظه‌ی روزها و ساعات مهم و تعیین‌کننده‌ی ده سال اقامت مدینه ادامه پیدا می‌کند و با وفات پیغمبر، آن سلسله از مطالب تمام می‌شود؛ این بخش از تاریخ خیلی حائز اهمّیّت است.

🔺 البتّه درباره‌ی پیغمبر روایات فراوان و نقلیّات مختلف -بعضی قوی، بعضی ضعیف- گفته شده است. کم‌ و بیش [همه]، مخصوصاً آن کسانی که با کتاب سر و کار داشته‌اند یا با مجالس و منابر و پای منبرها انس داشته‌اند، از زندگی پیغمبر یک گوشه‌هایی، یک نمونه‌هایی می‌دانند لکن باید عرض بکنم که هر حادثه‌ای در زندگی پیغمبر آن‌ وقتی معنای حقیقی خودش را پیدا میکند که در مجموعه‌ی این تاریخ بیست‌وسه‌ساله و دوران حیات پیغمبر، مورد ملاحظه قرار بگیرد و معنای آن حادثه در جهاد مستمرّ رسول‌ خدا درج بشود؛ وَ الّا بسیاری از این حوادثی که شما شنیده‌اید از زندگی پیغمبر، به ‌طور مجرّد و تنها، آن معنای حقیقی خودش را نمی‌دهد.

🔻 برای همین هم هست که در ذهن مسلمانان و بخصوص در جامعه‌ی خود ما -که ما از نزدیک با وضع فکری مردم همواره تماس داشته‌ایم- سیمای رسول‌ خدا به ‌عنوان یک سیاستمدار، به ‌عنوان یک حاکم، به‌ عنوان یک انقلابی، به عنوان یک مبارز و قهرمان میدان جنگ، به ‌عنوان یک پدر مهربان و دلسوز، یک انسان حکیم و آینده‌نگر شناخته نشده است.

🔹 درست است که در ذهن مردم ما اعتقاد به همه‌ی این خصوصیّات و بالاتر از این خصوصیّات نسبت به پیغمبر هست، امّا معتقد بودن به اینکه پیغمبر فوق‌العاده است و با وحی الهی سر و کار دارد و معجزه می‌کند یک حرف است، و ترسیم شخصیّت والای انسانی پیغمبر که می‌تواند برای ما اسوه باشد و درس باشد و از آن استفاده کنیم، یک مطلب دیگر است؛ این دوّمی در جامعه‌ی ما انجام نشده و جا نیفتاده است.

✅ لذا ما احتیاج داریم که تاریخ زندگی پیغمبر را یک‌ قدری بیشتر، دقیق‌تر بدانیم و بفهمیم...

📅 ۱۰ آبان ۱۳۶۵

🌀 لوازم احیای موقوفات حوزوی

📝 مرکز مدیریت، جدی‌تر وارد شود

🖋 مسؤول پیگیری موقوفات استان؛ نام محفوظ

🔹 بزرگان و زعمای حوزوی همیشه تاکید بر استقلال مالی حوزه‌های علمیه داشتند و دارند و امروز نظر اکثر بزرگان حوزه‌های علمیه بر احیای موقوفات حوزه می‌باشد که حقا و انصافا ایده بسیار درست و به جایی هم هست. ولی احیای موقوفات، لوازمی دارد؛ از جمله اقدام جدی و جهادی برای رسیدن به این هدف بزرگ.

🔹 در این زمینه می‌توان پیشنهاداتی ارائه کرد:

1 شناسایی تمام موقوفات حوزه‌های علمیه کشور که بحمدالله در چند سال اخیر اقدامات خوبی انجام شده است.

2 تشکیل دفتر وکلای حوزه‌های علمیه در هر استان: امروز برای برآورده‌شدن احیای موقوفات، لازم است در زیرمجموعه مراکز مدیریت استانها وکلای قوی برای امور حقوقی باشند. لذا در این بخش نیاز به حمایت جدی داریم و اگر در این مورد اقدامی صورت نگیرد قطعا در احیای موقوفات موفق نخواهیم بود. اطلاع داریم که در مرکز مدیریت قم وکلای قوی برای این امر حضور دارند؛ ولی احیای موقوفات استانها وکیل قوی بومی می‌خواهد.

3 تشکیل نیروی حفاظت از موقوفات حوزه‌های علمیه با همکاری نیروی انتظامی و یا سپاه پاسداران و یا تشکیل پلیس وقف.
بسیاری از متصرفین موقوفات بخاطر خویشتن‌داری روحانیت، هیچگاه زیر بار پرداخت اجاره و یا خلع ید زمین یا مغازه و غیره نمی‌روند و اگر از طریق قانونی هم برخورد کنیم تا نیروی حفاظتی نداشته باشیم به نتیجه نمی‌رسیم.

4 تعیین یک نیروی مسلط بر مسائل حقوقی بر سمت معاونت حقوقی حوزه علمیه هر استان.

5   رایزنی جدی با قوه قضائیه برای تسریع در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به موقوفات حوزه‌های علمیه.

🔹 ایده بسیار زیاد است و تا در این موارد اقدام جدی انجام نشود، پرداختن به ایده‌های دیگر بی‌نتیجه است و تا به این امور توجه لازم نشود همچنان حوزه علمیه شاهد محرومیت‌ها و چالش‌های جدی خواهد بود و فشار اقتصادی هر روز زندگی را بر اساتید، طلاب و اداره حوزه‌های علمیه سخت‌تر خواهد کرد.

🌀 لزوم اعطای مدرک اصیل حوزوی

📝 مطالبات امام خامنه‌ای از شورای عالی

🔹 بعضى از آقایان خیال مى‏‌کنند که اگر ما بخواهیم درس طلبه‏‌اى را ارزشیابى کنیم، باید بگوییم این سطح از تحصیل در حوزه با فلان دوره‏‌ى دانشگاهى- مثلًا لیسانس یا فوق لیسانس یا دکترا- معادل است. لزومى ندارد این کار را بکنیم. دروس حوزه یک چیز است و دروس دانشگاهى چیز دیگر.

📌 مناهج:
⏱ بیش از ۲۵ سال است که مطالبه فوق از شورای عالی حوزه‌های علمیه خواسته شده است؛ اما همچنان مدارک حوزوی، هویت و اعتبار استقلالی ندارند و ذیل مدارک دانشگاهی تعریف می‌شوند.

🔻 به یقین این امر، لطمات جدی به هویت حوزه و روحانیت وارد خواهد ساخت که امید است شورای محترم عالی هرچه زودتر در این امر، تدابیر لازم را بیندیشند.

✅ امیدی که به شورای هشتم بسته شده است، نباید ناامید شود و ان‌شاءالله نخواهد شد...

🌀 نمونه گواهی تحصیلی در سال ۱۳۳۰ شمسی

📝 برای کتب مطول، معالم و شرح شمسیه

🖋 با امضای آیات: سید احمد حسینی شبیری زنجانی و شیخ عبدالحسین صاحب الداری بروجردی

📌 مناهج:

🔹 در گذشته شهادت (تصدیقی) شبیه آنچه به پیوست آمده است، برای تحصیلات حوزوی مرسوم بوده و بالاترین تصدیق هم اجازه اجتهاد بوده است.

🔹 بعدها با شکل‌گیری نظام اسلامی و قرار گرفتن حوزه در معرض انجام وظایف و مناصب اجتماعی، لازم بود ارزیابی مدون و مشخصی از دانش‌آموختگان حوزوی وجود داشته باشد؛ منتها به معادل عناوین مدارج دانشگاهی اکتفا شد!
و از همین جا، متأسفانه هویت مستقل حوزوی و اعتبار آن تا حد زیادی از قلم افتاد و مغفول واقع شد.

🔹 در صورتی که حوزه علمیه می‌توانست -هنوز هم می‌تواند- مدرکی مستقل و با ارزش برای دانش‌آموخته‌های خود تعریف کند. و در مرحله بعد با تصویب آن مدارج در شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای عرضه به مناصب مختلف اجتماعی، تطبیقات آن را هم تعیین نماید؛ نه اینکه از ابتدا ذیل معادل عناوین دانشگاهی تعریف شود؛ که نه حوزویان آن را قبول داشته باشند و نه دانشگاهیان!

🌀 شهید مجید سلمانیان

🎥 مدافع حرم تازه تفحص شده

🔹 پس از ۴ سال پیکر مطهر تعدادی از شهدای مدافع حرم که در خان طومان به درجه رفیع شهادت رسیده‌اند شناسایی شده است.

📌 در کلیپ فوق شهید حجت‌الاسلام سلمانیان از بی‌قراری‌اش برای اعزام می‌گوید.