حوزه خواهران و رشته اخلاق و تربیت اسلامی؛

لزوم بروزرسانی و اهمیت‌بخشی به جایگاه این رشته

فاطمه فرهادیان

 

 حوزه‌های علمیه، با پیشینه‌ای بیش از هزار سال، وظیفه «حفظ»، «ترمیم و بازسازی» و «بالندگی» فرهنگِ متعالی شیعه را عهده‌دار بوده‌اند. این هدف و وظیفه، حوزه‌های علمیه را بر آن می‌داشته که به آموزش و تبلیغِ علوم و معارف دینی و پاسخ‌گویی و برآوردن مسائل و نیازهای جامعه و مدیریّتِ نیازمندی‌های حیات فردی و اجتماعی مردم، قامت راست کنند. حیات و بقای هر نظام علمی در گروِ آن است که در جهت بازشناسیِ فعّالِ شیوه‌ها و ساختارها جهد و جدیت لازم به کاربندد تا از راه بازسازی و کامل کردن آنها، طرحی کارآمد و ناظر به نیازها و مسائل نوپدید فراهم آورد، طرحی که در آن راهبردهایی برای چاره جوییِ نیازها و پاسخ گویی پرسش ها، پیش بینی شده باشد.

 

جامعیّتِ دین و توسعه شگرف دانش‌های دینی، تخصّصی‌کردن دانش‌های حوزوی را با بسترسازی مناسب و برنامه‌ریزی دقیق و استوار ناگزیر می‌سازد. یکی از دانش‌های تخصصی در این زمینه «گرایش رشته اخلاق» است که  با وجود قدمت این علم، چند صباحی بیش، از تولد این رشته در حوزه‌های علمیه نمی‌گذرد. از آنجا که ترکیب نظام آموزشی حوزه بیشتر منحصر به طرّاحی هندسه دانش‌هایی همچون فقه، اصول، تفسیر و حدیث، فلسفه و کلام و رجال است؛ همواره غفلت و نبود اهتمامی شایسته نسبت به گرایش اخلاق و تربیت در نظام آموزشی حوزوی، به چشم می‌خورد که این امر با ساز و کار و رسالتی که برای حوزه‌های علمیه تعریف شده است، همخوانی ندارد. بایسته است از محدودشدن در چنین نگاه‌های تقلیل‌گرایانه پرهیز شود و به بازشناخت دانش‌های تخصّصی و علمی دیگر همچون «رشته اخلاق و تربیت اسلامی» نیز پرداخته شود.

بی‌گمان، اگر یک نظامِ آموزشی ، نَفَس نَفَس با دگرگونی‌ها و تحوّل‌های معنوی و اخلاقی همراه نباشد، در این روزگار پُرشتاب، جان خواهد سپرد یا واپس خواهد نشست. از این رو بررسی و اهمیت‌بخشی به جایگاهِ این رشته با توجّه به پتانسیل‌هایی که دارد، در خور توجه است و بی‌توجهی به توانمندسازی این رشته می‌تواند از کارآمدیِ نظام آموزشی حوزه بکاهد.