این یک جنبش نیست!
یک.
قرار بود مرگ مهسا امینی، به «زمینۀ مساعد» و «دستاویز موجّهی»ی برای شکلدهی به یک جنبشِ بهظاهر «اعتراضی» و در واقع، «ساختارشکنانه» تبدیل شود تا از این طریق، نظام جمهوری اسلامی در ورطۀ یک چالش دشوار، گرفتار شود و به زانو درآید.
مهسا امینی از هر جهت، گزینۀ بسیار «هیجانانگیز» و «اجماعساز»ی بود. جریان غیرانقلابی نیز «بیدرنگ» و «جدّی» به میدان آمد و هرچه در توان داشت را بهکار گرفت تا «شور کاذب» و «حرارت تصنّعی» بیافریند و از یک حادثۀ ناخواسته و سرشار از ابهام و مبتلا به تعلیق، «بحران ملّی» پدید بیاورد. این بار، «سلبریتیها»ی نمکخوردۀ نمکدانشکسته نیز به میدان فراخوانده شدند تا بازی طرّاحیشده، نقص و کمبود مرجعیّتی نداشته باشد.
همۀ این ظرفیّتها در فضای مجازی، به خطّ شدند و بهظاهر جبههای شکل گرفت که «صدای بلند» داشت و میتوانست حاکمیّت را در کوتاهمدّت، به عقبنشینی و انفعال وادارد و یک زنجیرۀ تمامنشدنی از مطالبهگریِ ساختارشکنانه و سکولار را صورتبندی کند.
دو.
در مرحلۀ بعد، باید کنشگری از «فضای مجازی» به «فضای واقعی» انتقال مییافت تا هرچه بیشتر، «مشهود» و «ملموس» باشد و در نظام جمهوری اسلامی، «هراسافکنی» کند، امّا این «انتقال بسترِ چالشگری»، کار را بر جریان غیرانقلابی، دشوار کرد و برای خود آنها بحران آفرید. چرا چنین شد؟ نکتۀ نخست این است که «بسیج اجتماعی در فضای مجازی»، هیچ تناسبی با «بسیج اجتماعی در فضای واقعی» نداشت و در عمل و بهطور آشکار نشان داد که ما با یک «جنبش» روبرو نیستیم، بلکه «عدّهای اندک» بهصورت پراکنده در نقاط مختلف ایران، به صحنه آمدهاند و تنش ایجاد میکنند. بهعبارتدیگر، «راهپیمایی فراگیر» و «اجتماع بزرگ» شکل نگرفت، بلکه تحرّکات بیرونی و عینی به «حضورهای تکهتکۀ سی نفری تا سیصد نفری» منحصر ماند! چه نسبتی است میان این «جماعتِ نزدیک به صفر» با «ایران هشتادوپنج میلیونی»؟! این یعنی نسنجیدهکاری در ملاحظۀ محدودیّتهای انتقالِ حرکت اعتراضی از فضای مجازی به فضای واقعی. همین که حرکت اعتراضی از پوستۀ فضای مجازی بیرون آمد و در خیابان، «مشاهدهشدنی» و «عینی» گردید، رسوا نیز شد و تمام اندوختۀ خود را یکجا و ناگهان باخت. بهبیاندیگر، مشخص شد که «صدای بلند در فضای مجازی» به معنی «کثرت جمعیّت در فضای واقعی» نیست و میان این دو، تفاوت فراوان وجود دارد. پانهادن به «سیاست خیابانی» و «کنشگری میدانی»، جریان غیرانقلابی را زمینگیر و فلج کرد و به خاک سیاه نشاند؛ آنها در خیابان و میدان، فقط «کشف حجاب» نکردند، بلکه «کشف کمّیّت» نیز کردند و به نظام جمهوری اسلامی نشان دادند که «عقبۀ مردمی» و «بدنۀ اجتماعی» ندارند و با وجود همۀ فریادها و نعرهها و جوّسازیها، ناتوان در بسیج اجتماعی هستند.
سه.
نکتۀ دیگر اینکه کوشیدند این ضعف راهبردی و رسواکننده را با کنشهای گفتاری و رفتاریِ «ساختارشکنانه» جبران کنند و «فقر اجتماعیِ» خود را با «توانمندی تخریبیِ» خویش بپوشانند، درحالیکه این امر نیز آنها را بیشتر منفعل و ضربهپذیر کرد؛ چون هم مردم را از «پیوستن» به آنها بازداشت و هم به نظام مجال داد که مسیر «مواجهۀ جدّی و بیتعارف» را در پیش بگیرد. شعارهایی که در خیابان سر داده شدند، کمترین ارتباطی با مطالبۀ (بهانۀ) نخستین نداشتند، بلکه نشان دادند که جریان غیرانقلابی در پسِ این اعتراض، هدفهای دیگری را دنبال میکند و میخواهد از طریق فضاسازی و غوغاسالاری، بدنۀ اجتماعی بیافریند و «فشار از پایین» را رقم بزند. سخن اوّلیّه این بود که برخی از رفتارهایی که از سوی پلیس امنیّت اخلاقی صورت گرفته، از جمله دربارۀ مهسا امینی، صواب و صلاح نیستند و باید در «روشها» تجدیدنظر شود و بر «سهم فرهنگ» و «وزن اخلاق» افزوده شود. بگذریم که همین مطالبه نیز درست است یا نه و پلیس امنیّت اخلاقی، مواجهۀ غیراخلاقی نداشته و نباید از «خطاهای محتملِ موردی»، نتایج وسیع و کلّی گرفت، امّا مسأله این است که در عرض چند روز، این مطالبه به شعار «حجاب اختیاری» ارتقا یافت و سپس به سطح متهمساختن نظام جمهوری اسلامی به «دیکتاتوری» کشیده شد. این اندازه ناشیگری و ندانمکاری در «تشدید مطالبهها» و «حرکت به سوی ساختارشکنی» و «تقابل سخت و غیرقانونی»، هیچ توجیهی ندارد جز حماقتِ جریان غیرانقلابی.
چهار.
جالب اینکه پس از مرگ مهسا امینی، آیتالله خامنهای دو سخنرانی عمومی داشت، امّا با وجود فشارها، کمترین اشارهای به این ماجرا نکرد؛ گویا هیچ حادثهای رخ نداده و اگر هم رخ داده، پای «مسألۀ مردم ایران» در میان نیست، بلکه مسأله، «مسألۀ خواص اغواگر» و «مسألۀ اقلّیّتِ تجدّدی» است که آن هم درخور پرداختن نیست.
- ۰ نظر
- ۰۳ مهر ۰۱ ، ۱۲:۳۲
- ۳۴۲ نمایش